Modern and contemporary art of the Middle East and North Africa

http://onglobalandlocalart.wordpress.com/2011/12/07/modern-and-contemporary-art-of-the-middle-east-and-north-africa-2/

الفن المعاصر في العالم العربي وإيران

Since the recent developments in Tunisia and Egypt and probably to follow in other Arab countries, even the mainstream media have noticed that in the Arab world and Iran there is a desire for freedom and democracy. While in the Western World often reduced to essentialist clichés of the traditional Arab or the Muslim extremists the recent events show the opposite. The orientalist paradigm, as Edward Said has defined in 1978, or even the ‘neo-orientalist’ version (according to Salah Hassan), virulent since 9 / 11, are denounced by the images of Arab satellite channels like Al Jazeera. It proofs that there are definitely progressive and freedom-loving forces in the Middle East, as nowadays becomes visible for the whole world.

Wafaa Bilal (Iraq, US), from his project ‘Domestic Tension’, 2007 (see for more http://wafaabilal.com/html/domesticTension.html )

Since the last few years there is an increasing interest in contemporary art from that region. Artists such as Mona Hatoum (Palestine), Shirin Neshat (Iran) and the architect Zaha Hadid (Iraq) were already visible in the international art circuit. Since the last five to ten years there are a number of names added, like Ghada Amer (Egypt), Akram Zaatari and Walid Ra’ad (Lebanon), Fareed Armaly and Emily Jacir (Palestine), Mounir Fatmi (Morocco), Farhad Mosheri ( Iran), Ahmed Mater (Saudi Arabia), Mohammed al- Shammerey and Wafaa Bilal (Iraq). Most of these artists are working and living in the Western World.

Walid Ra’ad/The Atlas Group (Lebanon), see http://www.theatlasgroup.org/index.html, at Documenta 11, Kassel, 2002

Mounir Fatmi (Morocco), The Connections, installation, 2003 – 2009, see http://www.mounirfatmi.com/2installation/connexions01.html

Yet the phenomenon of modern and contemporary art in the Middle East isn’t something of last decades. From the end of World War I, when most Arab countries arose in its present form, artists in several countries have sought manners to create their own form of international modernism. Important pioneers were Mahmud Mukhtar (since the twenties and thirties in Egypt), Jewad Selim (forties and fifties in Iraq), or Muhammad Melehi and Farid Belkahia (from the sixties in Morocco). These artists were the first who, having been trained mostly in the West, introduced modernist styles in their homeland. Since that time, artists in several Arab countries draw inspiration from both international modernism, and from traditions of their own cultural heritage.

Shakir Hassan al-Said (Iraq), Objective Contemplations, oil on board, 1984, see http://universes-in-universe.org/eng/nafas/articles/2008/shakir_hassan_al_said/photos/08

Ali Omar Ermes (Lybia/UK), Fa, Ink and acryl on paper

The latter was not something noncommittal. In the decolonization process, the artists often explicitly took a stand against western colonialism. Increasing local traditions here was used often as a strategy. From the late sixties also other factors play a role. “Pan-Arabism” or even the search for a “Pan-Islamic identity” had an impact on the arts. This is obvious in what the French Moroccan art historian Brahim Alaoui called ‘l’ Ecole de Signe’, the ‘school of sign’. Abstract calligraphy and decorative traditions of Islamic art, were in many variations combined with contemporary abstract art. The main representatives of this unique tendency of modern Islamic art were Shakir Hassan al-Said (Iraq, deceased in 2004), and the still very active artists as Rachid Koraichi (Algeria, lives and works in France), Ali Omar Ermes (Libya, lives and works in England) and Wijdan Ali (Jordan). This direction found even a three dimensional variant, in the sculptures of the Iranian artist Parviz Tanavoli.

Laila Shawa (Palestine), Gun for Palestine (from ‘The Walls of Gaza’), silkscreen on canvas, 1995

What is particularly problematic for the development of contemporary art of the Middle East are the major crises of recent decades. The dictatorial regimes, the many wars, or, in the case of Palestine, the Israeli occupation, have often been a significant obstacle for the devolopment of the arts. If the arts were encouraged, it was often for propaganda purposes, with Iraq being the most extreme example (the many portraits and statues of Saddam Hussein speak for themselves). Many artists saw themselves thus forced to divert in the Diaspora (especially Palestinian and Iraqi artists). In the Netherlands there are well over the one hundred artists from the Middle East, of which the majority exists of refugees from Iraq (about eighty). Yet most of these artists are not known to the vast majority of the Dutch cultural institutions and the general public.

Mohamed Abla (Egypt), Looking for a Leader, acrylic on canvas, 2006

In the present context of on the one hand the increased aversion to the Islamic world in many European countries, which often manifests itself into populist political parties, or conspiracy theories about ‘Eurabia’ and, on the other hand, the very recent boom in the Arab world itself, it would be a great opportunity to make this art more visible to the rest of the world. The Middle East is in many respects a region with a lot of problems, but much is also considerably changing. The young people in Tunisia and Egypt and other Arab countries, who challenged their outdated dictatorships with blogs, facebook and twitter, have convincingly demonstrated this. Let us have a look at the arts. There is much to discover.

Floris Schreve

Amsterdam, March, 2011

originally published in ‘Kunstbeeld’, nr. 4, 2011 (see here the original Dutch version). Also published on Global Arab Network and on Local/Global Art, my new blog on international art

Ahmed Mater (Saudi Arabia), Evolution of Man, Cairo Biennale, 2008. NB at the moment Mater is exhibiting in Amsterdam, at Willem Baars Project, Hoogte Kadijk 17, till the 30th of july. See http://www.baarsprojects.com/

Handout lecture ‘Modern and Contemporary art of the Arab World’

محاضرة الفن الحديث والمعاصر في العالم العربي

Diversity & Art, Amsterdam, 17-5-2011, at the occasion of the exhibition of the Dutch Iraqi artist Qassim Alsaedy

Click on the pictures to enlarge

Short introduction on the history and geography of the modern Arab World

The Ottoman Empire
The Sykes/Picot agreement
The formation of the national states
The Israeli/Palestinian conflict

Ottoman Empire 1739 Ottoman Empire 1914 The Sykes/Picot agreement

The modern Middle East The modern Arab World

Palestinian loss of land 1948-2000 The current situation (2005)

The early modernist pioneers:

Mahmud Mukhtar (Egypt)
Jewad Selim (Iraq)
Faeq Hassan (Iraq)
Farid Belkahia (Morocco)

Mahmud Mukhtar Jewad Selim

Jewad Selim Faeq Hassan

Farid Belkahia

The ‘School of Sign’ (acc. Brahim Alaoui, curator of the Institut du Monde Arabe, Paris):

Shakir Hassan al-Said Ali Omar Ermes Rachid Koraichi

Other examples of ‘Arab Modernism’:

Mohamed Kacimi (Morocco)
Dhia Azzawi (Iraq)
Rafik el-Kamel (Tunesia)

Mohamed Kacimi Dhia Azzawi Rafik el-Kamel

The Palestinian Diaspora:

Mona Hatoum Laila Shawa Emily Jacir

Recently emerged ‘international art’:

Walid Ra’ad/The Atlas Group (Lebanon)
Mounir Fatmi(Morocco)
Ahmed Mater (Saudi Arabia)

Walid Ra’ad/The Atlas Group Mounir Fatmi Ahmed Mater

Art and propaganda:

Iraq (monuments, Victory Arch, Babylon, portraits of Saddam Husayn and Michel Aflaq, the founder of the Ba’thparty)
Syria (portrait Havez al-Assad)
Libya (portrait Muammar al-Qadhafi)

Victory Arch ‘Saddam as Saladin’

Statue of Michel Aflaq Statue of Havez al-Assad Muammar al-Qadhafi

The art of the ‘Arab Spring’ in Egypt:

Mohamed Abla Ahmed Bassiony

Iraqi artists in the Diaspora:

Rafa al-Nasiri (Jordan)
Hanaa Mal Allah (Iraq/UK)
Ali Assaf (Italy)
Wafaa Bilal (US)
Halim al-Karim (Netherlands/US)
Nedim Kufi (Netherlands)
Hoshyar Rasheed (Netherlands)
Aras Kareem (Netherlands)
Ziad Haider (Netherlands)
Qassim Alsaedy (Netherlands)

Rafa al-Nasiri Hanaa Mal Allah Ali Assaf

Wafaa Bilal Halim al-Karim Nedim Kufi

Hoshyar Rasheed Aras Kareem Ziad Haider

Qassim Alsaedy, Shortly after the War, mixed media (installation) Diversity&Art, May 2011 (see here an interview with Qassim Alsaedy at the opening-in Arabic)

Selected Bibliography

• Brahim Alaoui, Art Contemporain Arabe, Institut du Monde Arabe, Paris, 1996
• Brahim Alaoui, Mohamed Métalsi, Quatre Peintres Arabe Première ; Azzaoui, El Kamel, Kacimi, Marwan, Institut du Monde Arabe, Paris, 1988.
• Brahim Alaoui, Maria Lluïsa Borràs, Schilders uit de Maghreb (‘Painters of the Maghreb’), Centrum voor Beeldende Kunst, Gent (Belgium), 1994
• Brahim Alaoui, Laila Al Wahidi, Artistes Palestiniens Contemporains, Institut du Monde Arabe, Paris, 1997
• Wijdan Ali, Contemporary Art from the Islamic World, Al Saqi Books, London, 1989.
• Wijdan Ali, Modern Islamic Art; Development and continuity, University of Florida Press, 1997
• Hossein Amirsadeghi , Salwa Mikdadi, Nada Shabout, ao, New Vision; Arab Contemporary Art in the 21st Century, Thames and Hudson, London, 2009.
• Michael Archer, Guy Brett, Catherine de Zegher, Mona Hatoum, Phaidon Press, New York, 1997
• Ali Assaf, Mary Angela Shroth, Acqua Ferita/Wounded Water; Six Iraqi artists interpret the theme of water, Gangemi editore, Venice Biennale, 2011 (artists: Adel Abidin, Ahmed Alsoudani, Ali Assaf, Azad Nanakeli, Halim al-Karim, Walid Siti)
• Mouna Atassi, Contemporary Art in Syria, Damascus, 1998
• Wafaa Bilal (with Kari Lydersen), Shoot an Iraqi; Art, Life and Resistance Under the Gun, City Lights, New York, 2008
• Catherine David (ed),Tamass 2: Contemporary Arab Representations: Cairo, Witte De With Center For Contemporary Art, Rotterdam, 2005
• Saeb Eigner, Art of the Middle East; modern and contemporary art of the Arab World and Iran, Merrell, Londen/New York, 2010 (with an introduction of Zaha Hadid).
• Aida Eltori, Illuminations; Thirty days of running in the Space: Ahmed Basiony (1978-2011) , Venice Biennale, 2011
• Maysaloun Faraj (ed.), Strokes of genius; contemporary Iraqi art, Saqi Books, London, 2002 (see here the presentation of the Strokes of Genius exhibition)
• Mounir Fatmi, Fuck the architect, published on the occasion of the Brussels Biennal, 2008
• Liliane Karnouk, Modern Egyptian Art; the emergence of a National Style, American University of Cairo Press, 1988, Cairo
• Samir Al Khalil (pseudonym of Kanan Makiya), The Monument; art, vulgarity and responsibillity in Iraq, Andre Deutsch, London, 1991
• Robert Kluijver, Borders; contemporary Middle Eastern art and discourse, Gemak, The Hague, October 2007/ January 2009
• Mohamed Metalsi, Croisement de Signe, Institut du Monde Arabe, Parijs, 1989 (on ao Shakir Hassan al-Said)
• Revue Noire; African Contemporary Art/Art Contemporain Africain: Morocco/Maroc, nr. 33-34, 2ème semestre, 1999, Paris.
• Ahmed Fouad Selim, 7th International Biennial of Cairo, Cairo, 1998.
• Ahmed Fouad Selim, 8th International Biennial of Cairo, Cairo, 2001.
• M. Sijelmassi, l’Art Contemporain au Maroc, ACR Edition, Paris, 1889.
• Walid Sadek, Tony Chakar, Bilal Khbeiz, Tamass 1; Beirut/Lebanon, Witte De With Center For Contemporary Art, Rotterdam, 2002
• Paul Sloman (ed.), with contributions of Wijdan Ali, Nat Muller, Lindsey Moore ao, Contemporary Art in the Middle East, Black Dog Publishing, London, 2009
• Stephen Stapleton (ed.), with contributions of Venetia Porter, Ashraf Fayadh, Aarnout Helb, ao, Ahmed Mater, Booth-Clibborn Productions, Abha/London 2010 (see also www.ahmedmater.com)
• Rayya El Zein & Alex Ortiz, Signs of the Times: the Popular Literature of Tahrir; Protest Signs, Graffiti, and Street Art, New York, 2011 (see http://arteeast.org/pages/literature/641/)

Links to relevant websites of institutions, manifestations, magazines, museums and galleries for Contemporary Art of the Middle East and North Africa:

al-Jadeed a review and record of Arab Art and Culture
Artists of the Middle East online exhibition of the British Museum
Arts, Culture and Place (ISIM Review nr. 22)
Association for Modern and Contemporary Art of the Arab World, Iran, and Turkey (AMCA)
Aya Art Gallery gallery/platform for contemporary art of Iraq (and other countries of the region) of Maysaloun Faraj and Ali Mousawi in London
Ben Davis, The Iraqi Century of Art
Bidoun magazine for art and culture of the Middle East
Biennale of Cairo
Contemporary Arab Art-Irak (Ara Gallery)- a small but fine selction of some of the most interesting Iraqi artists in the world (Dubai)
Contemporary Arab Representations
Dafatir (Iraqi notebook-project of Nada Shabout with several Iraqi artists spread over the world)
Darat al-Funun The Khalid Shoman Foundation-Museum for modern and contemporary art in Amman (Jordan)
EUMAN European Union Migrant Artists Network (Helsinki)- many Iraqi artists
Greenbox Museum for Contemporary Art of Saudi Arabia, Amsterdam
Institut du Monde Arabe (IMA) The famous Istitut du Monde Arabe in Paris has a large department for modern art
International Network for Contemporary Iraqi Artists (INCIA)
Iraqi Art.com
Iraqi artists (Unverse in Universe) several articles on 27 Iraqi artists worldwide
Iraqi Artists Association
Iraqi Fine Artists Association
Khalil Sakakini Cultural Centre a platform for contemporary art in Ramallah, Palestine
Mashrabia Art Gallery A gallery and platform for contemporary art in Cairo
Mathaf Arab Museum of Modern Art (Doha, Qatar)
Nada Shabout, Shakir Hassan al-Said; a journey towards the One Dimension (Nafas)
‘Revolution in the Arab art scene?’ Deutsche Welle on the 10th Sjarjah Biennale
Nafas Art Magazine Contemporary art from Islamic influenced countries and regions
Wijdan Ali, Modern Art from the Arab World
Word into Art (British Museum) Many leading artists from the Arab World and Iran
Will the Arab Spring Bloom at the Venice Biennale?: A Preview of Four Politically Charged Displays; on the artists of Iraq, Lebanon, Palestine and Egypt, presented at the Venice Biennale

An Impression of the lecture, 17-5-2011, Diversity & Art, Amsterdam

On the screen a work of the Iraqi artist Rafa al-Nasiri

Three times Qassim Alsaedy’s Shortly after the War

In front: The Iraqi/Kurdish journalist Goran Baba Ali and Herman Divendal, director of the Human Rights Organisation for Artists AIDA (Association Internationale des Défence des Artistes)

Me (left) with the Embassador of Iraq in the Netherlands, H.E. Dr. Saad Al-Ali, and Qassim Alsaedy

Floris Schreve
فلوريس سحرافا
(أمستردام، هولندا)

photos during the lecture by Hesam Hama

Tagged with: Ahmed Basiony, Ahmed Bassiony, Ahmed Mater, Algeria, Algerije, Ali Assaf, Arab Spring, Aras Kareem, Art of the Arab Diaspora, contemporary Arab art, Contemporary art of the Arab World, Contemporary Iraqi Art, Contemporay art Morocco, Dhia Azzawi, Egypt, Egypte, Emily Jacir, Faeq Hassan, Farid Belkahia, Floris Schreve, Halim al-Karim, Hana Mal Allah, Havez al-Assad, hedendaagse kunst Irak, hedendaagse kunst Marokko, Hoshyar Rasheed, Irak, Iraq, Iraqi artists in exile, Iraqi artists in the Netherlands, Jewad Selim, Jordan, Jordanië, Laila Shawa, Lebanon, Libanon, Libië, Libya, LinkedIn, Mahmud Mukhtar, Marokko, Michel Aflaq, Modern and contemporary art of the Middle East and North Africa, Modern Arab Art, Modern art of the Arab World, Mohamed Abla, Mohamed Kacimi, Mona Hatoum, Morocco, Mounir Fatmi, Muammar al-Qadhafi, Nedim Kufi, Osmaanse Rijk, Ottoman Empire, Palestina, Palestine, Qassim Alsaedy, Rachid Koraichi, Rafa al-Nasiri, Rafik el-Kamel, Saddam Husayn, Shakir Hassan al-Said, Sykes/Picot accoord, Sykes/Picot accord, Syria, Syrië, Tahrir Square, Tunesia, Tunesië, فلوريس سحرافا, فنانون من دول عربية, منى حاطوم, منير الفاطمي, محمود مختار, محمد المليحي, محمد الشمري, محاضرة الفن الحديث والمعاصر في العالم العربي, وفاء بلال, وليد رعد, وجدان علي, Wafaa Bilal, Walid Ra’ad, Ziad Haider, أكرم زعتري, أحمد ماطر, إميلي جاسر, إبراهيم علوي, إدوارد سعيد, الفن المعاصر في العالم العربي وإيران, المعاصر عالم الفن العربي, جواد سليم, رشيد القريشي, زها حديد, شاكر حسن, شاكر حسن أل سعيد, علي عمر الرميص, غادة عامر

leave a comment

Lezing ‘Moderne en hedendaagse kunst van de Arabische wereld’, 17 mei 2011

Posted in Arabische wereld, Democratisering en mensenrechten in de Arabische wereld en het Midden Oosten (Arabische lente), Diversity & Art (begeleidende teksten exposities), hedendaagse kunst, hedendaagse kunst Arabische wereld, hedendaagse kunst Irak, Iraakse kunstenaars, Irak, Israël/Palestina, kunst, kunstenaars uit Arabische landen in Nederland, Midden Oosten, moderne kunst Irak, niet-westerse hedendaagse kunst, فنانون من دول عربية في هولندا, الفن العراقي الحديث by Floris Schreve on 19 mei 2011

محاضرة الفن الحديث والمعاصر في العالم العربي

De Handout van mijn lezing van 17-5-2011, gehouden ter gelegenheid van de tentoonstelling van Qassim Alsaedy in Diversity & Art, met toevoeging van een selectie van de afbeeldingen, die ik in mijn lezing heb besproken (klik op afbeelding voor vergrote weergave). Verder heb ik bij de namen van de meeste individuele kunstenaars een link geplaatst naar hun persoonlijke website, of naar een achtergrondartikel dat voor die kunstenaar relevant is. Voor een introductie en een literatuuroverzicht verwijs ik naar mijn bijdrage in Kunstbeeld, ook op dit blog gepubliceerd

Lezing moderne en hedendaagse kunst uit de Arabische wereld

Diversity & Art, 17-5-2011

Korte inleiding geschiedenis en geografie van de moderne Arabische wereld

· Het Osmaanse Rijk
· Het Sykes/Picot accoord
· De vorming van de nationale staten
· Het Israëlisch/Palestijnse conflict

Vroege modernisten:

· Mahmud Mukhtar (Egypte)
· Jewad Selim (Irak)
· Faeq Hassan (Irak)
· Farid Belkahia (Marokko)

De ‘School van het teken’ (naar Brahim Alaoui):

· Shakir Hassan al-Said (Irak)
· Ali Omar Ermes (Libië)
· Rachid Koraichi (Algerije)

Andere voorbeelden van ‘Arabisch modernisme’:

· Mohamed Kacimi (Marokko)
· Dhia Azzawi (Irak)
· Rafik el-Kamel (Tunesië)

Kunst van de Palestijnse Diaspora:

· Mona Hatoum
· Laila Shawa
· Emily Jacir

Recent opgekomen ‘internationale kunst’:

· Walid Ra’ad/The Atlas Group (Libanon)
· Mounir Fatmi (Marokko)
. Ahmed Mater (Saudi Arabië)

Kunst en propaganda:

· Irak (monumenten, Victory Arch, Babylon, portretten van Saddam Husayn en Michel Aflaq)
· Syrië (portret Havez al-Assad)
· Libië (portret Muammar al-Qadhafi)

‘Kunst van de Arabische lente’ in Egypte:

· Mohamed Abla
· Ahmed Bassiony

Iraakse kunstenaars in de Diaspora:

· Rafa al-Nasiri (Jordanië)
. Hanaa Mal Allah (Irak/Engeland)
· Ali Assaf (Italië)
· Wafaa Bilal (VS)
· Halim al-Karim (Nederland/VS)
· Nedim Kufi (Nederland)
· Hoshyar Rasheed (Nederland)
· Aras Kareem (Nederland)
· Ziad Haider (Nederland)
· Qassim Alsaedy (Nederland)

Floris Schreve

17-5-2011

Enkele impressies van de lezing:

Ikzelf pratend achter mijn laptop (powerpointpresentatie). Achter mij het werk van Qassim Alsaedy ‘Shortly after the War’. Zittend achter mij de Iraaks Koerdische journalist Goran Baba Ali

Tweede rij links ZE Dr. Saad Al-Ali, Ambassadeur van de Republiek Irak in Nederland. Naast hem Qassim Alsaedy.

Een dia van de kaart van het delingsplan van het Midden Oosten door Engeland en Frankrijk, eind WO I

Qassim en ikzelf, voorafgaand aan de de lezing

Op het scherm een werk van de Iraakse kunstenaar Rafa al-Nasiri

drie keer Qassims installatie Shortly after the War (de slotdia)

Na afloop met de Iraakse ambassadeur, nog een diplomaat van de ambassade en Qassim Alsaedy

Qassim Alsaedy met de ambassadeur en twee andere diplomaten

Goran Baba Ali met Herman Divendal (AIDA)

Rechtsvoor (achter Goran Baba Ali): Brigitte Reuter (die samen met Qassim het keramische werk maakte) en Peggie Breitbarth, die eerder de tentoonstelling van Persheng Warzandegan opende

Floris Schreve

فلوريس سحرافا

(أمستردام، هولندا)

Foto’s bij de lezing: Hesam Hama en Frank Schreve

var addthis_config = {“data_track_clickback”:true};

Tagged with: Ahmed Bassiony, Algerije, Ali Assaf, Aras Kareem, Dhia Azzawi, Egypte, Emily Jacir, Faeq Hassan, Farid Belkahia, Floris Schreve, Halim al-Karim, Hana Mal Allah, Havez al-Assad, hedendaagse kunst Irak, hedendaagse kunst Marokko, Hoshyar Rasheed, Irak, Jewad Selim, Jordanië, Laila Shawa, Libanon, Libië, Mahmud Mukhtar, Marokko, Michel Aflaq, Mohamed Abla, Mohamed Kacimi, Mona Hatoum, Mounir Fatmi, Muammar al-Qadhafi, Nedim Kufi, Osmaanse Rijk, Palestina, Qassim Alsaedy, Rachid Koraichi, Rafa al-Nasiri, Rafik el-Kamel, Saddam Husayn, Shakir Hassan al-Said, Sykes/Picot accoord, Syrië, Tunesië, فلوريس سحرافا, فنانون من دول عربية, منى حاطوم, منير الفاطمي, محمود مختار, محمد المليحي, محمد الشمري, وفاء بلال, وليد رعد, وجدان علي, Wafaa Bilal, Walid Ra’ad, Ziad Haider, أكرم زعتري, إميلي جاسر, إبراهيم علوي, إدوارد سعيد, المعاصر عالم الفن العربي, جواد سليم, رشيد القريشي, زها حديد, شاكر حسن, شاكر حسن أل سعيد, علي عمر الرميص, غادة عامر

leave a comment

Hedendaagse kunst uit de Arabische wereld en Iran (verschenen als ingezonden stuk in Kunstbeeld, april 2011)

Posted in 'Islamdebat', 'Oriëntalisme' (naar de notie van Edward Said), Arabische wereld, artikelen die ook elders gepubliceerd zijn, cultuurtheorie, Democratisering en mensenrechten in de Arabische wereld en het Midden Oosten (Arabische lente), hedendaagse kunst, hedendaagse kunst Arabische wereld, hedendaagse kunst Irak, Iraakse kunstenaars, Irak, kunst, kunstenaars uit Arabische landen in Nederland, Midden Oosten, moderne kunst Irak, niet-westerse hedendaagse kunst, فنانون من دول عربية في هولندا, الفن العراقي الحديث by Floris Schreve on 1 mei 2011

الفن المعاصر في العالم العربي وإيران

For the english version ‘Modern and contemporary art of the Middle East and North Africa’ click here

Tekst van mijn ingezonden stuk in Kunstbeeld van vorige maand, maar hier voorzien van beeldmateriaal en van een groot aantal links in de tekst, die verwijzen naar diverse sites van de kunstenaars, achtergrondartikelen of documentaires. Overigens geef ik op dinsdag 17 mei een lezing over precies dit onderwerp, in Diversity & Art, Sint Nicolaasstraat 21, Amsterdam, om 20.00, bij de tentoonstelling van Qassim Alsaedy, zie http://www.diversityandart.com/centre.htm (zie over de tentoonstelling het vorige artikel op dit blog). Onderstaande tekst kan ook als introductie dienen op wat ik daar veel uitgebreider aan de orde laat komen:

Wafaa Bilal (Iraq, US), from his project ’Domestic Tension’, 2007 (see for more http://wafaabilal.com/html/domesticTension.html )

Hedendaagse kunst uit het Midden Oosten verdient onze aandacht

(in Kunstbeeld, nr. 4, 2011)

Door de recente ontwikkelingen in Tunesië en Egypte en wellicht nog in andere Arabische landen, dringt nu tot de mainstream media door dat er ook in de Arabische wereld en Iran een verlangen naar vrijheid en democratie bestaat. Hoewel in de westerse wereld vaak teruggebracht tot essentialistische clichés, blijkt het beeld van de traditionele Arabier, of de fanatieke moslim vaak niet te kloppen. Het oriëntalistische paradigma, zoals Edward Said het in 1978 heeft omschreven, of zelfs de ‘neo-oriëntalistische’ variant (naar Salah Hassan), die we kennen sinds 9/11, inmiddels ook virulent aanwezig in de Nederlandse politiek, wordt door de beelden van de Arabische satellietzenders als Al Jazeera ontkracht. Er zijn wel degelijk progressieve en vrijheidslievende krachten in het Midden Oosten actief, zoals iedereen nu zelf kan zien.

Pas sinds de laatste jaren begint er steeds meer aandacht te komen voor de hedendaagse kunst uit die regio. Kunstenaars als Mona Hatoum (Palestina), Shirin Neshat (Iran) en de architecte Zaha Hadid (Irak) waren al iets langer zichtbaar in de internationale kunstcircuits. Sinds de afgelopen vijf à tien jaar zijn daar een aantal namen bijgekomen, zoals Ghada Amer (Egypte), Akram Zaatari en Walid Ra’ad (Libanon), Emily Jacir (VS/Palestina) en Fareed Armaly (VS/Palestijns-Libanese ouders), Mounir Fatmi (Marokko), Farhad Mosheri (Iran), Ahmed Mater (Saudi Arabië), Mohammed al-Shammerey en Wafaa Bilal (Irak). Het gaat hier overigens vooral om kunstenaars die tegenwoordig in de westerse wereld wonen en werken.

Walid Ra’ad/The Atlas Group (Lebanon), see http://www.theatlasgroup.org/index.html, at Documenta 11, Kassel, 2002

Mounir Fatmi (Morocco), The Connections, installation, 2003 – 2009, see http://www.mounirfatmi.com/2installation/connexions01.html

Toch is het verschijnsel ‘moderne of hedendaagse kunst’ in het Midden Oosten niet iets van de laatste decennia. Vanaf het eind van de Eerste Wereldoorlog, toen de meeste Arabische landen in de huidige vorm ontstonden, trachtten kunstenaars in diverse landen een eigen vorm van het internationale modernisme te creëren. Belangrijke pioniers waren Mahmud Mukhtar (vanaf de jaren twintig in Egypte), Jewad Selim (jaren veertig en vijftig in Irak), of Mohammed Melehi en Farid Belkahia (vanaf de jaren zestig in Marokko). Deze kunstenaars waren de eerste lichting die, na veelal in het westen waren opgeleid, het modernisme in hun geboorteland introduceerden. Sinds die tijd zijn er in de diverse Arabische landen diverse locale kunsttradities ontstaan, waarbij kunstenaars inspiratie putten uit zowel het internationale modernisme, als uit tradities van de eigen cultuur.

Shakir Hassan al-Said (Iraq), Objective Contemplations, oil on board, 1984, see http://universes-in-universe.org/eng/nafas/articles/2008/shakir_hassan_al_said/photos/08

Ali Omar Ermes (Lybia/UK), Fa, Ink and acryl on paper

Dat laatste was overigens niet iets vrijblijvends. In het dekolonisatieproces namen de kunstenaars vaak expliciet stelling tegen de koloniale machthebber. Het opvoeren van locale tradities was hier veelal een strategie voor. Ook gingen, vanaf eind jaren zestig, andere elementen een rol spelen. ‘Pan-Arabisme’ of zelfs het zoeken naar een ‘Pan-islamitische identiteit’ had zijn weerslag op de kunsten. Dit is duidelijk te zien aan wat de Frans Marokkaanse kunsthistoricus Brahim Alaoui ‘l’ Ecole de Signe’ noemde, de school van het teken. De van zichzelf al abstracte kalligrafische en decoratieve traditie van de islamitische kunst, werd in veel verschillende varianten gecombineerd met eigentijdse abstracte kunst. De belangrijkste representanten van deze unieke ‘stroming’ binnen de moderne islamitische kunst waren Shakir Hassan al-Said (Irak, overleden in 2004), of de nog altijd zeer actieve kunstenaars Rachid Koraichi (Algerije, woont en werkt in Frankrijk), Ali Omar Ermes (Libië, woont en werkt in Engeland) en Wijdan Ali (Jordanië).

Laila Shawa (Palestine), Gun for Palestine (from ‘The Walls of Gaza’), silkscreen on canvas, 1995

Wat wel bijzonder problematisch is geweest voor de ontwikkeling van de eigentijdse kunst van het Midden Oosten, zijn de grote crises van de laatste decennia. De dictatoriale regimes, de vele oorlogen of, in het geval van Palestina, de bezetting door Israël, hebben de kunsten vaak danig in de weg gezeten. Als de kunsten werden gestimuleerd, dan was dat vaak voor propagandadoeleinden, met Irak als meest extreme voorbeeld (de vele portretten en standbeelden van Saddam Hussein spreken voor zich). Vele kunstenaars zagen zich dan ook genoodzaakt om uit te wijken in de diaspora (dit geldt vooral voor Palestijnse en Iraakse kunstenaars). In Nederland wonen er ruim boven de honderd kunstenaars uit het Midden Oosten, waarvan de grootste groep uit vluchtelingen uit Irak bestaat (ongeveer tachtig). Toch is het merendeel van deze kunstenaars niet bekend bij de diverse Nederlandse culturele instellingen.

Mohamed Abla (Egypt), Looking for a Leader, acrylic on canvas, 2006

In de huidige constellatie van enerzijds de toegenomen afkeer van de islamitische wereld in veel Europese landen, die zich veelal vertaalt in populistische politieke partijen, of in samenzweringstheorieën over ‘Eurabië’ en anderzijds de zeer recente stormachtige ontwikkelingen in de Arabische wereld zelf, zou het een prachtkans zijn om deze kunst meer zichtbaar te maken. Het Midden Oosten is in veel opzichten een ‘probleemgebied’, maar er is ook veel in beweging. De jongeren in Tunesië, Egypte en wellicht andere Arabische landen, die met blogs, facebook en twitter hun vermolmde dictaturen de baas waren, hebben dit zonder meer aangetoond. Laat ons zeker een blik de kunsten werpen. Er valt veel te ontdekken.

Floris Schreve

Amsterdam, februari 2011

Ahmed Mater (Saoedi Arabië), Evolution of Man, Cairo Biënnale, 2008. NB at the moment Mater is exhibiting in Amsterdam, at Willem Baars Project, Hoogte Kadijk 17, till the 30th of july. See http://www.baarsprojects.com/

Tot zover mijn bijdrage in Kunstbeeld. Ik wil hieronder nog een klein literatuuroverzichtje geven van een paar basiswerken, die er in de afgelopen jaren verschenen zijn.

• Brahim Alaoui, Art Contemporain Arabe, Institut du Monde Arabe, Parijs, 1996
• Brahim Alaoui, Mohamed Métalsi, Quatre Peintres Arabe Première ; Azzaoui, El Kamel, Kacimi, Marwan, Institut du Monde Arabe, Parijs, 1988.
• Brahim Alaoui, Maria Lluïsa Borràs, Schilders uit de Maghreb, Centrum voor Beeldende Kunst, Gent, 1994
• Brahim Alaoui, Laila Al Wahidi, Artistes Palestiniens Contemporains, Institut du Monde Arabe, Parijs, 1997
• Wijdan Ali, Contemporary Art from the Islamic World, Al Saqi Books, Londen, 1989.
• Wijdan Ali, Modern Islamic Art; Development and continuity, University of Florida Press, 1997
• Hossein Amirsadeghi , Salwa Mikdadi, Nada Shabout, ao, New Vision; Arab Contemporary Art in the 21st Century, Thames and Hudson, Londen, 2009.
• Michael Archer, Guy Brett, Catherine de Zegher, Mona Hatoum, Phaidon Press, New York, 1997
• Mouna Atassi, Contemporary Art in Syria, Damascus, 1998
• Wafaa Bilal (met Kari Lydersen), Shoot an Iraqi; Art, Life and Resistance Under the Gun, City Lights, New York, 2008 (zie hier ook een voordracht van Wafaa Bilal over zijn boek en project)
• Catherine David (ed),Tamass 2: Contemporary Arab Representations: Cairo, Witte De With Center For Contemporary Art, Rotterdam, 2005
• Saeb Eigner, Art of the Middle East; modern and contemporary art of the Arab World and Iran, Merrell, Londen/New York, 2010 (met een voorwoord van de beroemde Iraakse architecte Zaha Hadid).
• Maysaloun Faraj (ed.), Strokes of genius; contemporary Iraqi art, Saqi Books, Londen, 2002 (zie hier een presentatie van de Strokes of Genius exhibition)
• Mounir Fatmi, Fuck the architect, published on the occasion of the Brussels Biennal, 2008
• Jabra Ibrahim Jabra, Grassroots of the Modern Iraqi Art, al Dar al Arabiya, Bagdad, 1986.
• Liliane Karnouk, Modern Egyptian Art; the emergence of a National Style, American University of Cairo Press, 1988, Cairo
• Samir Al Khalil (pseudoniem van Kanan Makiya), The Monument; art, vulgarity and responsibillity in Iraq, Andre Deutsch, Londen, 1991
• Robert Kluijver, Borders; contemporary Middle Eastern art and discourse, Gemak, The Hague, October 2007/ January 2009
• Mohamed Metalsi, Croisement de Signe, Institut du Monde Arabe, Parijs, 1989 (over oa Shakir Hassan al-Said)
• Revue Noire; African Contemporary Art/Art Contemporain Africain: Morocco/Maroc, nr. 33-34, 2ème semestre, 1999, Parijs (uitgebreid themanummer over Marokko).
• Ahmed Fouad Selim, 7th International Biennial of Cairo, Cairo, 1998.
• Ahmed Fouad Selim, 8th International Biennial of Cairo, Cairo, 2001.
• M. Sijelmassi, l’Art Contemporain au Maroc, ACR Edition, Parijs, 1889.
• Walid Sadek, Tony Chakar, Bilal Khbeiz, Tamass 1; Beirut/Lebanon, Witte De With Center For Contemporary Art, Rotterdam, 2002
• Paul Sloman (ed.), met bijdragen van Wijdan Ali, Nat Muller, Lindsey Moore ea, Contemporary Art in the Middle East, Black Dog Publishing, Londen, 2009
• Stephen Stapleton (red.), met bijdragen van Venetia Porter, Ashraf Fayadh, Aarnout Helb, ea, Ahmed Mater, Booth-Clibborn Productions, Abha/Londen 2010 (zie ook www.ahmedmater.com)
• Rayya El Zein & Alex Ortiz, Signs of the Times: the Popular Literature of Tahrir; Protest Signs, Graffiti, and Street Art, New York, 2011 (see http://arteeast.org/pages/literature/641/

Verder nog een aantal links naar relevante websites van kunstinstellingen, manifestaties, tijdschriften, musea en galleries voor hedendaagse kunst uit het Midden Oosten:

al-Jadeed a review and record of Arab Art and Culture
Artists of the Middle East online exhibition of the British Museum
Arts, Culture and Place (ISIM Review nr. 22)
Aya Art Gallery gallerie/platform voor hedendaagse kunst uit Irak (en andere landen uit de regio) van Maysaloun Faraj en Ali Mousawi in Londen
Ben Davis, The Iraqi Century of Art
Bidoun magazine for art and culture of the Middle East
Biennale van Cairo
Brahim Alaoui, de Moderne Arabische kunst roept vragen op EUTOPIA 15, December 2006
Contemporary Arab Representations
Contemporary art of Iraqis and categorical assumptions of nationality Thesis of Amanda Duhon at the Louisiana State University (2004). A very interesting MA thesis on contemporary Iraqi artists with the focus on Hana Mal Allah, Adel Abidin and Wafaa Bilal
Dafatir (Iraqi notebook-project van verschillende Iraakse kunstenaars wereldwijd)
Darat al-Funun The Khalid Shoman Foundation-Museum voor moderne kunst in Amman (Jordanië)
EUMAN European Union Migrant Artists Network (Helsinki)- veel Iraakse kunstenaars
Fann Arabi Blog about contemporary Arab Art
Institut du Monde Arabe (IMA) Het beroemde Istitut du Monde Arabe in Parijs heeft een grote afdeling hedendaagse kunst
International Network for Contemporary Iraqi Artists (INCIA)
Iraqi Art.com
Iraqi artists (Unverse in Universe) diverse artikelen over 27 Iraakse kunstenaars wereldwijd
Iraqi Artists Association
Iraqi Fine Artists Association
Judith Koelemeijer, Het dubbele isolement van de gevluchte kunstenaar De Volkskrant, 19 september 1996 (interview met Herman Divendal van AIDA over gevluchte kunstenaars uit Irak)
Khalil Sakakini Cultural Centre een platform voor hedendaagse kunst in Ramallah, Palestina
Kunst Marokkanen
Mashrabia Art Gallery Een galerie en platform voor hedendaagse kunst in Cairo
Mathaf Arab Museum of Modern Art (Doha, Qatar)
Nada Shabout, Shakir Hassan al-Said; a journey towards the One Dimension (Nafas)
Nafas Art Magazine Contemporary art from Islamic influenced countries and regions
Nat Muller, Hedendaagse kunstbeoefening in het Midden Oosten
Over de Sjarjah Biennale 2009 (Metropolis M)
Stichting de Levante
Wijdan Ali, Modern Art from the Arab World
Word into Art (British Museum) veel vooraanstaande kunstenaars uit de Arabische wereld en Iran
Will the Arab Spring Bloom at the Venice Biennale?: A Preview of Four Politically Charged Displays; on the artists of Iraq, Lebanon, Palestine and Egypt, presented at the Venice Biennale

Mijn eigen bijdragen (of waar ik mede een bijdrage aan heb geleverd) elders op het web

De Avonden (VPRO) over Iraakse kunstenaars in Nederlandse ballingschap (met mijzelf en de Iraakse Koerdische kunstenaar Aras Kareem)
Eutopia voor kunst, cultuur en politiek artikel ‘Iraakse kunstenaars in de diaspora’
Eutopia voor kunst, cultuur en politiek artikel ‘kunstenaars uit de Arabische wereld in Nederland’
Factor (IKON) uitzending over Iraakse kunstenaars in Nederland en hun verhaal over het voormalige Iraakse regime
Out of Mesopotamia; Iraakse kunstenaars in ballingschap artikel in Leidschrift, vakgroep geschiedenis, Universiteit Leiden, Van Mozart tot Saddam; de maatschappij verbeeld in de kunst, Jaargang 17, nummer 3, december 2002
Programma Iraakse kunsten in Amsterdam 2004
Saskia en Hassan gaan trouwen; Achnaton Nassar, een kunstenaar uit twee culturen catalogustekst tentoonstelling Achnaton Nassar (Leiden, Universiteitsbibliotheek, 2001)
Zemzem Tijdschrift over het Midden-Oosten, Noord-Afrika en islam, Themanummer Nederland en Irak, nr. 2. 2006, artikel ‘Kunst gedijt ook in ballingschap’

Op dit blog:

Iraakse kunstenaars in ballingschap

Drie kunstenaars uit de Arabische wereld

Ziad Haider (begeleidende tekst
tentoonstelling)

Qassim Alsaedy (begeleidende tekst tentoonstelling)

Interview met de Iraakse kunstenaar Qassim Alsaedy

Hoshyar Saeed Rasheed (begeleidende tekst tentoonstelling)

Aras Kareem (begeleidende tekst tentoonstelling)

links naar artikelen en uitzendingen over kunstenaars uit de Arabische wereld

De terugkeer van Irak naar de Biënnale van Venetië

Nedim Kufi en Ahmed Mater; twee bijzondere kunstenaars uit de Arabische wereld nu in Amsterdam

Kunstenaars uit de Arabische wereld in Nederland (Eutopia, 2011)

Zie ook mijn nieuwe Engelstalige blog over oa hedendaagse kunst uit de Arabische wereld On Global/Local Art

Tagged with: Ahmed Mater, Akram Zaatari, Ali Omar Ermes, Arabische lente, Brahim Alaoui, Edward Said, Emily Jacir, Eurabië, Fareed Armaly, Farhad Mosheri, Farid Belkahia, Floris Schreve, Ghada Amer, hedendaagse kunst, hedendaagse kunst Arabische wereld, hedendaagse kunst Irak, hedendaagse kunst Marokko, hedendaagse kunst Midden Oosten, Jewad Selim, l’ Ecole de Signe’, LinkedIn, Mahmud Mukhtar, Mohammed al-Shammerey, Mohammed Melehi, Mona Hatoum, Mounir Fatmi, oriëntalisme, Pan-Arabisme, Rachid Koraichi, Salah Hassan, Shakir Hassan al-Said, Shirin Neshat, فلوريس سحرافا, فنانون من دول عربية, منى حاطوم, منير الفاطمي, محمود مختار, محمد المليحي, محمد الشمري, وفاء بلال, وليد رعد, وجدان علي, Wafaa Bilal, Walid Ra’ad, Wijdan Ali, Zaha Hadid, أكرم زعتري, أحمد ماطر, إميلي جاسر, إبراهيم علوي, إدوارد سعيد, الفن المعاصر في العالم العربي وإيران, المعاصر عالم الفن العربي, جواد سليم, رشيد القريشي, زها حديد, شاكر حسن, شاكر حسن أل سعيد, علي عمر الرميص, غادة عامر

2 comments

Tentoonstelling Diversity & Art- Qassim Alsaedy (Bagdad 1949) قاسم الساعدي

Posted in Arabische wereld, Diversity & Art (begeleidende teksten exposities), hedendaagse kunst, hedendaagse kunst Arabische wereld, hedendaagse kunst Irak, Iraakse kunstenaars, Irak, kunst, kunstenaars uit Arabische landen in Nederland, Midden Oosten, moderne kunst Irak, niet-westerse hedendaagse kunst, فنانون من دول عربية في هولندا, الفن العراقي الحديث by Floris Schreve on 7 april 2011

قاسم الساعدي

Qassim Alsaedy – ‘Shortly after the War’

Qassim Alsaedy werd in 1949 geboren in Bagdad. Zijn familie kwam oorspronkelijk uit de zuidelijke stad al-Amara, maar was, zoals zo velen in die tijd, naar de hoofdstad vetrokken. Het gezin had zich gevestigd in een huis vlak naast de Jumhuriyya Brug over de Tigris, niet ver van het Plein van de Onafhankelijkheid. Voor Alsaedy’s keuze voor het kunstenaarschap was dit gegeven zeker van belang. Na de revolutie van 1958, toen de door de Britten gesteunde monarchie van de troon werd gestoten, werd er op dit plein een begin gemaakt aan de bouw het beroemde vrijheidsmonument (Nasb al-Huriyya) van Iraks bekendste beeldhouwer Jewad Selim, die tegenwoordig veelal wordt gezien als de belangrijkste grondlegger van de modernistische kunst van Irak. Dit werk, dat in 1962 na de dood van Selim voltooid werd, maakte een grote indruk op Alsaedy. Het vrijheidsmonument van Jewad Selim deed Alsaedy voor het eerst beseffen dat kunst niet alleen mooi hoeft te zijn, maar ook werkelijk iets te betekenen kan hebben.

Ook een expositie van de beroemde Iraakse kunstenaar Shakir Hassan al-Said in het Kolbankian Museum in Bagdad in 1962, maakte grote indruk. Alsaedy besloot om zelf kunstenaar te worden. In 1969 deed hij zijn toelatingsexamen aan de kunstacademie van Bagdad, bij Shakir Hassan al-Said, die uiteindelijk een van zijn belangrijkste docenten zou worden in de tweede fase van zijn opleiding.

In de tijd dat Alsaedy zich inschreef aan de kunstacademie had Irak een roerige periode achter de rug en waren de vooruitzichten bijzonder grimmig. In 1963 had een kleine maar fanatieke nationalistische en autoritaire groepering, de Ba’thpartij, kortstondig de macht gegrepen. In de paar maanden dat deze partij aan de macht was, richtte zij een ware slachting aan onder alle mogelijke opponenten. Omdat de Ba’thi’s zo te keer gingen had het leger nog in datzelfde jaar ingegrepen en de Ba’thpartij weer uit de macht gezet. Tot 1968 werd Irak bestuurd door het autoritaire en militaire bewind van de gebroeders Arif, dat wel voor enige stabiliteit zorgde en geleidelijk steeds meer vrijheden toestond. In 1968 wist de Ba’thpartij echter weer de macht te grijpen, deze keer met meer succes. Het bewind zou aan de macht blijven tot 2003, toen een Amerikaanse invasiemacht Saddam Husayn (president vanaf 1979) van de troon stootte. Toch opereerde de Ba’thpartij aan het begin van de jaren zeventig voorzichtiger dan in 1963 en dan zij later in de jaren zeventig zou doen. In eerste instantie werd het kunstonderwijs met rust gelaten, hoewel daar, precies in de periode dat Alsaedy studeerde, daar geleidelijk aan verandering in kwam.

Links: Qassim Alsaedy met Faiq Hassan (links), begin jaren zeventig
Rechts: Qassim Alsaedy met de kunstenaar Kadhim Haydar, ook een van zijn docenten, begin jaren zeventig (foto’s collectie Qassim Alsaedy)

Zover was het nog niet in 1969. Vanaf de jaren veertig was er in Irak een bloeiende avant-garde beweging ontstaan, vooral geïnitieerd door Jewad Selim en de Bagdadgroep voor Eigentijdse Kunst. Naast de groep rond Jewad Selim was er ook Faiq Hassan (Alsaedy’s belangrijkste docent in zijn eerste jaar) en Mahmud Sabri, wiens radicale avant-gardistische opvattingen zo slecht in de smaak vielen bij de Ba’thpartij, dat hij bijna uit de geschiedschrijving van de Iraakse moderne kunst is verdwenen. Toch waren juist de ideeën van Sabri, die al in de vroege jaren zeventig in ballingschap ging en zich uiteindelijk in Praag vestigde, van groot belang voor Alsaedy’s visie op zijn kunstenaarschap. Van Sabri, die een geheel nieuw artistiek concept had ontwikkeld, het zogenaamde Quantum Realisme,leerde Alsaedy dat de kunstenaar de kunstenaar vooral een verschil kan maken door geheel vrij en onafhankelijk te zijn van welke stroming, ideologie of gedachtegoed dan ook, iets wat hij in zijn verdere loopbaan altijd zou proberen na te streven.

Een andere belangrijke docent van Alsaedy was Shakir Hassan al-Said, een van de beroemdste kunstenaars van Irak en zelfs van de Arabische wereld. Al-Said bracht Alsaedy ook in contact met Jabra Ibrahim Jabra, de beroemde schrijver en kunstcriticus van Palestijnse afkomst, in die dagen een van de belangrijkste figuren binnen de Iraakse kunstscene. Maar verder was de invloed van Shakir Hassan van groot belang op Alsaedy’s artistieke vorming. Na een expressionistische periode had Shakir Hassan al Said een zeer persoonlijke abstracte beeldtaal ontwikkeld, waarbij het Arabische alfabet als basis diende. Ook had al-Said een uitgebreide theorie ontwikkeld, die hij voor zijn werk als uitgangspunt nam. Hijzelf en een aantal geestverwanten vormden de zogenaamde One Dimension Group. Hoewel er misschien iets van een oppervlakkige verwantschap is tussen het werk van Shakir Hassan al-Said en dat van Alsaedy – ook al-Said liet zich vaak inspireren door opschriften op muren en ook veel van zijn werken hebben titels als Writings on a Wall – zijn er ook wezenlijke verschillen. Al-Said en zijn geestverwanten putten vooral inspiratie uit de abstracte islamitische traditie, waarbij zij vooral het Arabisch schrift als uitgangspunt namen. De bronnen van Alsaedy hebben veelal een andere oorsprong, die niet in de laatste plaats samenhangen met een van de meest indringende ervaringen van leven.

Qassim Alsaedy, Rhythms in White, assemblage van dobbelstenen, 1999

Halverwege Alsaedy’s tijd aan de academie werd de controle van de Ba’thpartij, die nog maar net aan de macht was, steeds sterker. Het regime begon zich ook met het kunstonderwijs te bemoeien. Op een geven moment werd Alsaedy, samen met een paar anderen, uitgenodigd door een paar functionarissen van het regime. In 2000 beschreef Alsaedy deze bijeenkomst als volgt: ‘We were invited for a meeting to drink some tea and to talk. They told us they liked to exhibit our works, in a good museum, with a good catalogue and they promised all these works would be sold, for the prize we asked. It seemed that the heaven was open for us. But then they came with their conditions. We had to work according the official ideology and they should give us specific titles. We refused their offer, because we were artists who were faithful towards our own responsibility: making good and honest art. When we agreed we would sold ourselves. (..) Later they found some very cheap artists who were willing to sell themselves to the regime and they joined them. All their paintings had been sold and the prizes were high. One of them, I knew him very well, he bought a new villa and a new car. And in this way they took all the works of these bad artists, and showed them and said: “Well, this is from the party and these are the artists of Iraq”. The others were put in the margins of the cultural life’ (uit mijn Interview met Qassim Alsaedy, 8-8-2000).

Qassim Alsaedy, Saltwall, olieverf op doek, 2005

Alsaedy benadrukt dat bijna zijn hele generatie ‘nee’ heeft gezegd tegen het regime, waarvoor velen een hoge prijs hebben moeten betalen. Alsaedy spreekt dan ook van ‘the lost generation’, waarmee hij specifiek de lichting kunstenaars van de jaren zeventig bedoelt. De kunstenaars van voor die tijd hadden al een carrière voordat het regime zich met de kunsten ging bemoeien en de latere generatie had te maken met kunstinstituties die al geheel waren geïncorporeerd in het staatsapparaat. De problemen waarmee die kunstenaars te maken kregen waren natuurlijk minstens net zo groot, maar van een andere aard, dan de lichting kunstenaars die gevormd werd gedurende de periode van transitie. De generatie van de jaren zeventig zag en ervoer hoe de kunstscene langzaam werd ‘geba’thificeerd’.

Ook was Alsaedy lid van een verboden studentenbond. Dit alles leidde uiteindelijk tot zijn arrestatie. Op een gegeven moment werd Alsaedy midden op de dag opgepakt en afgevoerd naar de meest beruchte gevangenis van Irak van dat moment, al-Qasr al-Nihayyah, ‘het Paleis van het Einde’. Dit was het voormalige Koninklijke Paleis dat in de jaren zeventig door het regime als gevangenis was ingericht, totdat in de jaren tachtig de inmiddels algemeen bekende en beruchte Abu Ghraib open ging.

Voor negen maanden ging Alsaedy door de meest intensieve periode van zijn leven. Martelingen en de permanente dreiging van executie waren aan de orde van de dag. Gedurende de negen maanden dat hij zich hier bevond werd Alsaedy teruggeworpen tot zijn meest elementaire bestaan. Zijn omgeving was gereduceerd tot de gevangenismuren. Daar kwam Alsaedy tot een belangrijk inzicht. Hij ontdekte dat de velen die voor hem zich in deze ruimte hadden bevonden kleine sporen van hun bestaan hadden achtergelaten. Op de muren waren ingekraste tekeningen of opschriften zichtbaar, meestal nog maar vaag zichtbaar. Alsaedy kwam tot het besef dat deze tekeningen van de gevangenen de laatste strohalm betekenden om mens te blijven. Zelfs in de donkerste omstandigheden trachtten mensen op de been te blijven door zich te uiten in primitief gemaakte tekeningen of om hun getuigenissen op de muren te krassen. Dit inzicht zou allesbepalend zijn voor Alsaedy’s verdere kunstenaarschap. Het thema ‘krassen of tekens op muren’, de rode draad in zijn hele oeuvre, vond hier zijn oorsprong.

Na deze negen maanden werd Alsaedy, middels een onverwachte amnestieafkondiging, samen met een groep andere gevangenen weer vrijgelaten. Een succesvol bestaan als kunstenaar via de gevestigde kanalen in Irak zat er voor hem niet meer in. Alsaedy werd definitief als verdacht bestempeld en was bij het regime uit de gratie geraakt. Hij besloot zijn heil elders te zoeken en week in 1979 uit naar Libanon. Daar participeerde hij samen met andere uitgeweken Iraakse kunstenaars aan een tentoonstelling die mede een aanklacht was tegen het regime van de Ba’thpartij in Irak.

De onrustige situatie in het Midden Oosten maakte dat Qassim Alsaedy als Iraakse balling altijd op de vlucht moest, om te proberen elders een (tijdelijk) veilig heenkomen te zoeken. Door de burgeroorlog was Libanon een allerminst veilige plek en bovendien voltrokken zich ook nieuwe ontwikkelingen in Irak. Saddam Husayn was inmiddels president geworden en had alle oppositie, zelfs binnen zijn eigen partij, geëlimineerd. Vervolgens had hij zijn land in een bloedige oorlog met Iran gestort. Hoewel de Ba’thpartij met straffe hand het land controleerde, was er in het Koerdische noorden een soort schemergebied ontstaan, waar veel Iraakse oppositiekrachten naar waren uitgeweken. Door de chaotische frontlinies van de oorlog en doordat de Koerden, beter dan welke andere groepering in Irak, zich hadden georganiseerd in verzetsgroepen, was dit een gebied een soort vrijhaven geworden. Alsaedy kwam in 1982 terecht in de buurt van Dohuk, in westelijk Koerdistan en sloot zich, samen met andere Iraakse ‘politiek ontheemden’, aan bij de Peshmerga, de Koerdische verzetsstrijders. Naast dat hij zich bij het verzet had aangesloten was hij ook actief als kunstenaar. Naar aanleiding van deze ervaringen maakte hij later een serie werken, die bedekt zijn met een zwarte laag, maar waarvan de onderliggende gekleurde lagen sporadisch zichtbaar zijn door de diepe krassen die hij in zijn schilderijen had aangebracht.

Qassim Alsaedy, Black Field, olieverf op doek, 1999

Alsaedy over deze werken (zie bovenstaande afbeelding): ‘In Kurdistan I joined the movement which was against the regime. I worked there also as an artist. I exhibited there and made an exhibition in a tent for all these people in the villages, but anyhow, the most striking was the Iraqi regime used a very special policy against Kurdistan, against this area and also against other places in Iraq. They burned and sacrificed the fields by enormous bombings. So you see, and I saw it by myself, huge fields became totally black. The houses, trees, grass, everything was black. But look, when you see the burned grass, late in the season, you could see some little green points, because the life and the beauty is stronger than the evil. The life was coming through. So you saw black, but there was some green coming up. For example I show you this painting which is extremely black, but it is to deep in my heart. Maybe you can see it hardly but when you look very sensitive you see some little traces of life. You see the life is still there. It shines through the blackness. The life is coming back’ (geciteerd uit mijn interview met Alsaedy uit 2000).

Een impressie uit Alsaedy’s atelier, februari 2011

Gedurende bijna de hele oorlog met Iran verbleef Alsaedy in Koerdistan. Aan het eind van de oorlog, in 1988, lanceerde het Iraakse regime de operatie al-Anfal, de grootschalige zuivering van het Koerdische platteland en de bombardementen met chemische wapens op diverse Koerdische steden en dorpen, waarvan die op Halabja het meest berucht is geworden. Voor Alsaedy was het in Irak definitief te gevaarlijk geworden en moest hij zijn heil elders zoeken.

Het werd uiteindelijk Libië. Alsaedy: ‘I moved to Libya because I had no any choice to go to some other place in the world. I couldn’t go for any other place, because I couldn’t have a visa. It was the only country in the world I could go. Maybe it was a sort of destiny. I lived there for seven years. After two years the Kuwait war broke out in Iraq followed by the embargo and all the punishments. In this time it was impossible for a citizen of Iraq to have a visa for any country in the world’ (uit interview met Qassim Alsaedy, 2000).

Hoe vreemd het in de context van nu ook mag klinken, gedurende die tijd leefde Muammar al-Qadhafi in onmin met zo’n beetje alle Arabische leiders, inclusief Saddam Husayn. Het was precies op dat moment in de grillige loopbaan van de Libische dictator, dat hij zijn deuren opende voor alle mogelijke dissidenten van diverse pluimage uit de hele Arabische wereld. Ook Alsaedy kon daar zijn heenkomen zoeken en hij kreeg bovendien een betrekking als docent aan de kunstacademie van Tripoli.

Qassim Alsaedy werkt met zijn studenten in Tripoli aan een speciaal muurschilderingenproject, in 1989 en in 1994 (foto’s collectie Qassim Alsaedy)- klik op afbeelding voor vergrote weergave

In Libië voerde hij ook een groot muurschilderingenproject uit. Tegen zijn eigen verwachting in kreeg hij toestemming voor zijn plannen. Alsaedy: ‘I worked as a teacher on the academy of Tripoli, but the most interesting thing I did there was making many huge wallpaintings. The impossible happened when the city counsel of Tripoli supported me to execute this project. I had always the dream how to make the city as beautiful as possible. I was thinking about Bagdad when I made it. My old dream was to do something like that in Bagdad, but it was always impossible to do that, because of the regime. I believe all the people in the world have the right on freedom, on water, on sun, on air, but also the right on beauty. They have the right on beauty in the world, or in their lives. So one of my aims was to make wallpaintings and I worked hard on it. They were abstract paintings, but I tried to give them something of the atmosphere of the city. It is an Arabic, Islamic city with Italian elements. I tried to make something new when I studied the Islamic architecture. I worked on them with my students and so something very unusual happened, especially for the girls, because in our society it is not very usual to see the girls painting on the street. It was a kind of a shock, but in a nice way. It brought something positive’ (interview met Qassim Alsaedy, 2000).

Toch was ook Libië een politiestaat en zat het gevaar in een klein hoekje. De functionaris van het Libische regime, onder wiens verantwoordelijkheid Alsaedy’s project viel, vond een oranjekleurige zon in een van Alsaedy’s muurschilderingen verdacht. Volgens hem was deze zon eigenlijk rood en zou het gaan om verkapte communistische propaganda (zie bovenstaande afbeeldingen, rechtsonder). Alsaedy werd te kennen gegeven dat hij de zon groen moest schilderen, de kleur van de ‘officiële ideologie’ van het Qadhafi-bewind (zie het beruchte en inmiddels ook hier bekende ‘Groene Boekje’). Alsaedy weigerde dit en werd meteen ontslagen.

Zijn ontslag betekende ook dat Alsaedy’s verblijf in Libië een riskante aangelegenheid was geworden. Hij exposeerde nog wel in het Franse Culturele Instituut, maar had alle reden om zich niet meer veilig te voelen. Hij besloot dat het beter was om met zijn gezin zo snel mogelijk naar Europa te verdwijnen. Uiteindelijk kwam hij in 1994 aan in Nederland.

Vanaf eind jaren negentig, toen Alsaedy na een turbulent leven met vele omzwervingen ook de rust had gevonden om aan zijn oeuvre te bouwen, begon hij langzaam maar zeker zichtbaar te worden in de Nederlandse kunstcircuits. Zijn eerste tentoonstellingen waren vaak samen met zijn ook uit Irak afkomstige vriend Ziad Haider (zie deze eerdere expositie). Met een viertal andere uit Irak afkomstige kunstenaars (waaronder ook Hoshyar Rasheed, zie deze eerdere expositie) exposeerde hij in 1999 in Museum Rijswijk, zijn eerste museale tentoonstelling in Nederland.

In die periode werd de centrale thematiek van Alsaedy’s werk steeds meer zichtbaar. Voor Qassim Alsaedy staan de sporen die de mens in de loop der geschiedenis achterlaat centraal, van de vroegste oudheid (bijvoorbeeld Mesopotamië) tot het recente verleden (zie zijn ervaring in de gevangenis, of de zwarte laag in zijn ‘Koerdische landschappen’).

In 2000 formuleerde hij zijn centrale concept als volgt: ‘When I lived in Baghdad I travelled very often to Babylon or other places, which were not to far from Baghdad. It is interesting to see how people reuse the elements of the ancient civilizations. For example, my mother had an amulet of cylinder formed limestones. She wore this amulet her whole lifetime, especially using it when she had, for example a headache. Later I asked her: “Let me see, what kind of stones are these?” Then I discovered something amazing. These cylinder stones, rolling them on the clay, left some traces like the ancient writings on the clay tablets. There was some text and there were some drawings. It suddenly looked very familiar. I asked her: “what is this, how did you get these stones?” She told me that she got it from her mother, who got it from her mother, etc. So you see, there is a strong connection with the human past, not only in the museum, but even in your own house. When you visit Babylon you find the same traces of these stones. So history didn’t end.

In my home country it is sometimes very windy. When the wind blows the air is filled with dust. Sometimes it can be very dusty you can see nothing. Factually this is the dust of Babylon, Ninive, Assur, the first civilizations. This is the dust you breath, you have it on your body, your clothes, it is in your memory, blood, it is everywhere, because the Iraqi civilizations had been made of clay. We are a country of rivers, not of stones. The dust you breath it belongs to something. It belongs to houses, to people or to some clay tablets. I feel it in this way; the ancient civilizations didn’t end. The clay is an important condition of making life. It is used by people and then it becomes dust, which falls in the water, to change again in thick clay. There is a permanent circle of water, clay, dust, etc. It is how life is going on and on.

I have these elements in me. I use them not because I am homesick, or to cry for my beloved country. No it is more than this. I feel the place and I feel the meaning of the place. I feel the voices and the spirits in those dust, clay, walls and air. In this atmosphere I can find a lot of elements which I can reuse or recycle. You can find these things in my work; some letters, some shadows, some voices or some traces of people. On every wall you can find traces. The wall is always a sign of human life’ (interview met Qassim Alsaedy, 2000).

Qassim Alsaedy, Rhythms, spijkers op hout, 1998

Qassim Alsaedy, uit de serie Faces of Baghdad, assemblage van metaal en lege patroonhulzen op paneel, 2005 (geëxposeerd op de Biënnale van Florence van 2005)

Een opvallend element in Alsaedy’s werk is het gebruik van spijkers. Ook op deze tentoonstelling zijn daar een aantal voorbeelden van te zien. Over een ander werk, een assemblage van spijkers in een verschillende staat van verroesting zei Alsaedy (voor een documentaire van de Ikon uit 2003) het volgende: ‘Dit heb ik gemaakt om iets over de pijn te vertellen. Wanneer de spijkers wegroesten zullen zij uiteindelijk verdwijnen. Er blijven dan alleen nog maar een paar gaatjes over. En een paar kruisjes’ (uit Beeldenstorm, ‘Factor’, Ikon, 17 juni 2003).

Een zelfde soort element zijn de patroonhulzen, die vaak terugkeren in Alsaedy’s werk, ook op deze tentoonstelling. Ook deze zullen uiteindelijk vergaan en slechts een litteken achterlaten.

In een eerder verband heb ik Alsaedy’s werk weleens vergeleken met dat van Armando (bijv. in ISIM Newsletter 13, december 2003). Beiden raken dezelfde thematiek. Toch zijn er ook belangrijke verschillen. In zijn ‘Schuldige Landschappen’ geeft Armando uitdrukking aan het idee dat er op een plaats waar zich een dramatische gebeurtenis heeft afgespeeld (Armando verwijst vaak naar de concentratiekampen van de Nazi’s) er altijd iets zal blijven hangen, al zijn alle sporen uitgewist. Alsaedy gaat van hetzelfde uit, maar legt toch een ander accent. In zijn zwarte werken en met zijn gebruik van spijkers en patroonhulzen benadrukt Alsaedy juist dat de tijd uiteindelijk alle wonden heelt, al zal er wel een spoor achterblijven.

Qassim Alsaedy (ism Brigitte Reuter), Who said no?, installatie Flehite Museum, Amersfoort, 2006

Sinds de laatste tien jaar duikt er in het werk van Alsaedy steeds vaker een crucifix op. Ook op deze tentoonstelling is daar een voorbeeld van te zien. Dat is opmerkelijk, omdat de kunstenaar geen Christelijke achtergrond heeft en ook niet Christelijk is. Alsaedy heeft het verhaal van Jezus echter ontdaan van zijn religieuze elementen. Duidelijk bracht hij dit tot uitdrukking in zijn installatie in het Flehite Museum in Amersfoort, getiteld ‘Who said No?’ Los van de religieuze betekenis, is Jezus voor Alsaedy het ultieme voorbeeld van iemand die duidelijk ‘Nee’ heeft gezegd tegen de onderdrukking en daar weliswaar een hoge prijs voor heeft betaald, maar uiteindelijk gewonnen heeft. Op de manier zoals Alsaedy de crucifix heeft verwerkt is het een herkenbaar symbool geworden tegen dictatuur in welke vorm dan ook.

Detail ‘tegelvloer’ van Qassim Alsaedy en Brigitte Reuter

Gedurende de afgelopen tien jaar heeft Alsaedy veel samengewerkt met de ceramiste Brigitte Reuter. Ook op deze tentoonstelling zijn een aantal van hun gezamenlijke werken geëxposeerd. Gezien Alsaedy’s fascinatie voor het materiaal (zie zijn eerdere opmerkingen over de beschavingen uit de oudheid van Irak) was dit een logische keuze. De objecten zijn veelal door Reuter gecreëerd en door Alsaedy van reliëf voorzien, vaak een zelfde soort tekens die hij in zijn schilderijen heeft verwerkt. Door de klei te bakken, weer te bewerken of te glazuren en weer opnieuw te bakken, ontstaat er een zelfde soort gelaagdheid die ook in zijn andere werken is te zien. Een hoogtepunt van hun samenwerking was een installatie in het Rijksmuseum voor Oudheden in Leiden in 2008. In het Egyptische tempeltje van Taffeh, dat daar in de centrale hal staat, legden zij een vloer aan van gebakken en bewerkte stenen. Maar ook eerder, in het Flehite Museum, waren veel van hun gezamenlijke ‘vloeren’ en objecten te zien.

Uit Book of Time, gemengde technieken op papier, 2001 (detail)

Een ander interessant onderdeel van Alsaedy’s oeuvre zijn zijn tekeningenboekjes. Op deze tentoonstelling is daar een van te bezichtigen, Book of Time, uit 2001. Pagina na pagina heeft hij, als het ware laag over laag, verschillende tekens aangebracht met verschillende technieken (pentekening, inkt, aquarel en collage). Ook hier is zijn kenmerkende ‘tekenschrift’ zeer herkenbaar.

In 2003 werd het Ba’thregime van Saddam Husayn door een Amerikaanse invasiemacht ten val gebracht. Net als op alle in ballingschap levende Iraki’s, had dit ook op Qassim Alsaedy een grote impact. Hoewel zeker geen voorstander van de Amerikaanse invasie en bezetting (zoals de meeste van zijn landgenoten) betekende het wel dat, ondanks alle onzekerheden, er nieuwe mogelijkheden waren ontstaan. En bovenal dat het voor Alsaedy weer mogelijk was om zijn vaderland te bezoeken. In de zomer van 2003 keerde hij voor het eerst terug. Naast

Qassim Alsaedy, object uit ‘Last Summer in Baghdad’, assemblage van kleurpotloden op paneel, 2003

Qassim Alsaedy, Shortly after the War, 2011 (detail)

dat hij natuurlijk zijn familie en oude vrienden had bezocht, sprak hij ook met een heleboel kunstenaars, dichters, schrijvers, musici, dansers en vele anderen over hoe het Iraakse culturele leven onder het regime van Saddam had geleden. Van de vele uren film die hij maakte, zond de VPRO een korte compilatie uit, in het kunstprogramma RAM, 19-10-2003 (hier te bekijken).

In de jaren daarna bleef dit bezoek een belangrijke bron van inspiratie. Alsaedy maakte verschillende installaties en objecten. Vaak zijn in deze werken twee kanten van de medaille vertegenwoordigd, zowel de oorlog en het geweld, maar ook de schoonheid, die eeuwig is en het tijdelijke overwint.

Vanaf halverwege de jaren 2000 is Qassim Alsaedy steeds zichtbaarder geworden in zowel Nederlandse als buitenlandse kunstinstellingen. Vanaf 2003 exposeerde hij regelmatig in de gerenommeerde galerie van Frank Welkenhuysen in Utrecht, waar hij tegenwoordig als vaste kunstenaar aan verbonden is. Ook participeerde hij in de Biënnale van Florence in 2003 en exposeerde hij tweemaal in het Rijksmuseum van Oudheden. Een belangrijk hoogtepunt was zijn grote solotentoonstelling in het Flehite Museum in Amersfoort in 2006.

Met enige trots presenteren wij in Diversity & Art zijn project ‘Shortly after the War’.

Floris Schreve

Amsterdam, april 2011

Qassim Alsaedy bij de inrichting van de tentoonstelling

VERLENGD TOT ZATERDAG 4 JUNI

قاسم الساعدي

April 22-Qassim Alsaedy “Shortly after the War” May 28

Opening on Friday April 22 at 17:30 by Neil van der Linden,
specialist in art and culture of the Arab and Muslim world
(mainly in the field of music and theater)

doors open at 16.30

LectureonTUESDAY,May 17at 20:00byFloris Schreve
“Modern and Contemporary ArtofIraqand the Arab world”

Qassim Alsaedy (Baghdad 1949) studied painting at the Academy of Fine Arts in Baghdad from 1969 to 1973. He was a student of the late Shakir Hassan al-Said, one of the most significant and influential artists of Iraq and even the Arab World. During his time at the academy Alsaedy was arrested and imprisoned for almost a year. Free again in1979, he organized with other Iraqi artists an exhibition in Lebanon, in which they stated against the Iraqi regime. Back in Iraq, he joined the Kurdish rebels in the North, where he also was active as an artists and even exhibited in tents. After the Anfal campaign against the Kurds in1988 he withdrew to Libya where he could work in relative freedom and where he became a teacher at the Art Academy of Tripoli until 1994, when he came to the Netherlands .

Alsaedy’s work is dominated by two themes, love versus pain and the ongoing cycle of growth and decay, a recycling of material when man leaves his characters and traces as a sign of existence through the course of history.Love is represented by beauty in bright and deep colors. The pain from the scars of war and destruction is visualized by the empty cartridge cases from the battlefield or represented by the rusty nails, an important element in many of his works. “The pain has resolved as the nails are completely rusted away”, states Alsaedy. In his three dimensional work, the duality of pain and beauty is always the main theme.

For this occasion Qassim Alsaedy will present his installation of several objects ‘Shortly after the War’. The ceramic objects are created in collaboration with the Dutch/German artist Brigitte Reuter (see http://www.utrechtseaarde.nl/reuter_b.html )

An impression of Alsaedy’s recent work in his studio (February 2011):

See also:

http://www.qassim-alsaedy.com/

http://www.kunstexpert.com/kunstenaar.aspx?id=4481

http://www.diversityandart.com/centre.htm

See also on this blog:

Interview with the Iraqi artist Qassim Alsaedy

In Dutch:

Iraakse kunstenaars in ballingschap

Drie kunstenaars uit de Arabische wereld

links naar artikelen en uitzendingen over kunstenaars uit de Arabische wereld

Denkend aan Bagdad- door Lien Heyting

van International Network of Iraqi Artists (iNCIA), Londen: http://www.incia.co.uk/31293.html.

SOLO EXHIBITION

Qassim Alsaedy

22 Apr – 28 May 2011

Diversity and Art
Netherlands

Born Baghdad 1949, AlSaedy studied painting at the Academy of Fine Arts in Baghdad from 1969-73. He was a student of the late Shakir Hassan al-Said, one of the most significant and influential artists of Iraq and even the Arab World. During his time at the academy Alsaedy was arrested and imprisoned for almost a year. Free again in1979, he organized with other Iraqi artists an exhibition in Lebanon, as a statement against the Iraqi regime. Back in Iraq, he joined the Kurdish rebels in the North, where he also was active as an artist and even exhibited in tents. After the Anfal campaign against the Kurds in 1988 he withdrew to Libya where he could work in relative freedom and where he became a teacher at the Art Academy of Tripoli until 1994, when he came to the Netherlands. Alsaedy’s work is dominated by two themes, love versus pain and the ongoing cycle of growth and decay, a recycling of material when man leaves his characters and traces as a sign of existence through the course of history. Love is represented by beauty in bright and deep colors. The pain from the scars of war and destruction is visualized by the empty cartridge cases from the battlefield or represented by the rusty nails, an important element in many of his works. “The pain has resolved as the nails are completely rusted away”, states Alsaedy. In his three dimensional work, the duality of pain and beauty is always the main theme. For this occasion Qassim Alsaedy will present his installation of several objects ‘Shortly after the War’. The ceramic objects are created in collaboration with the Dutch/German artist Brigitte Reuter.

Diversity & Art

van http://www.sutuur.com/ar/iraqi-outside/158-qassimalsaedy:

المعرض الجديد للفنان قاسم الساعدي

بعد الحرب بقليل

صياغة جديدة لمعادلة الامل والالم

الثاني والعشرون من نيسان الجاري , وعلى صالة كاليري

“DIVERSITY & ART ”

في امستردام , يفتتح المعرض الشخصي الجديد للفنان قاسم الساعدي , المعنون ب :

بعد الحرب بقليل

حيث سيعرض فيه مختارات من احدث اعماله, تضم لوحات , نحت , اعمال ثلاثية الابعاد, مخطوطة كتاب, وبعض قطع السيراميك التي انجزها الفنان بالتعاون مع الفنانة الالمانية بريجيت رويتر

وسيقدم الفنان اضافة الى ذلك عملا تركيبيا ” انستليشن ” يتكون من اكثر من خمسين قطعة مخلفة الاشكال والحجوم والتقنيات : لوحات صغيرة , منحوتات , سيراميك , كولاج …الخ , وقد استعار الفنان عنوان العمل التركيبي ليكون عنوان للمعرض باسره

ياءتي هذا المعرض , بعد معرضه الشخصي الذي افتتح منتتصف شهر تشرين الثاني نوفمبر , على فضاءات غاليري

” Frank Welkenhuysen ”

بمدينة اوترخت و وكان بعنوان : ” الطريق الى بغداد ” والذي حظي بنجاح واهتمام ملحوظ

يذكر ان على اجندة الفنان الساعدي العديد من المشاريع والمعارض التي ستستضيفها بعض الغاليريات والمتاحف في هولندا وبلجيكا والمملكة المتحدة .

هذا ويتطلع الفنان الى اقامة معرضه الشخصي في وطنه العراق , ويصفه بالحلم الممكن والمستحيل

لمزيد من المعلومات عن المعرض:

http://www.diversityandart.com/

Opening

Qassim Alsaedy met Brigitte Reuter (met wie hij samen het keramische werk maakte)

De Iraakse kunstenaars Wiedad Thamer, Salam Djaaz, Aras Kareem en Iman Ali

Qassim Alsaedy voor de camera van de Iraakse journalist Riyad Fartousi (zie filmpje helemaal onderaan dit bericht)

Qassims vrouw Nebal en dochter Urok

vlnr ikzelf, de Iraaks Koerdische journalist Goran Baba Ali (hoofdredacteur Ex Ponto), de Iraakse schrijver en journalist Riyad Fartousi, Qassim Alsaedy, Nebal Shamky (Qassims vrouw) en Ali Reza (onze Iraanse bovenbuurman)

De Iraaks Koerdische kunstenaar Aras Kareem (zie deze eerdere expositie), bij het werk van Qassim Alsaedy

Neil van der Linden, die de opening verrichtte

vlnr Goran Baba Ali, Herman Divendal (van AIDA), ikzelf, Riyad Fartousi, Qassim Alsaedy, Liesbeth Schreve, Scarlett Hooft Graafland en nog een bezoeker

interview met Qassim Alsaedy en Goran Baba Ali op de opening voor een Arabische zender (http://www.sutuur.com/ar/video)

Interview met Qassim Alsaedy door Entisar Al-Ghareeb

Tagged with: AIDA, AIDA (Association Internationale des Défence des Artistes), al-Qasr al-Nihayyah, Armando, Bagdad, Biënnale van Florence, Brigitte Reuter, Contemporary Iraqi Art, Diversity & Art (archief), Faiq Hassan, Flehite Museum, Floris Schreve, Frank Welkenhuysen, hedendaagse kunst, hedendaagse kunst Arabische wereld, hedendaagse kunst Irak, Hoshyar Rasheed, Iraq, Iraqi artists in exile, Iraqi artists in the Netherlands, Jabra Ibrahim Jabra, Jewad Selim, kunstenaars Irak, Libië, LinkedIn, Mahmud Sabri, Nasb al-Huriyya, One Dimension Group, Qassim Alsaedy, Quantum Realism, RMO, Shakir Hassan al-Said, tempeltje van Taffeh, Tripoli, فلوريس سحرافا, فنانون من دول عربية في هولندا, فائق حسن, قاسم الساعدي, محمود صبري, Ziad Haider, الفن العراقي الحديث, الفنانين العراقيين في المنفى, شاكر حسن أل سعيد

leave a comment

Bijeenkomst AIDA bij The Unwanted Land

Posted in hedendaagse kunst, kunst, niet-westerse hedendaagse kunst, politiek by Floris Schreve on 4 februari 2011

Van de site van AIDA, http://aidanederland.nl/wordpress/projecten/seizoen-2010-2011/the-unwanted-land/

The Unwanted Land

30 januari was voor AIDA belangrijke dag.
We troffen elkaar op de prachtige locatie ‘Museum Beelden aan Zee’, bij de tentoonstelling ‘The unwanted Land’.

Deze tentoonstelling gaat over migratie. In feite gaat het vooral over de zoektocht naar de eigen identiteit.
En dat is precies waar AIDA het 30 januari met de bij AIDA aangesloten kunstenaars over wilde hebben.

AIDA is een organisatie die kunst als sleutelwoord gebruikt.
Het is de kunst die spreekt.
Kunst die zich laat zien en horen, zelfs wanneer deze de heersende regimes niet bevalt. Omdat het moet, omdat het niet anders kan, tenzij iemand zijn eigen recht van bestaan prijsgeeft.

De dag begon met een rondleiding door de kunstenaars de tentoonstelling, Rudi Struik, Renée Ridgway, Sonja van Kerkhof, Dirk de Bruyn, en medecurator Kitty Zijlmans.
In groepen werd gedebatteerd over cultuur en politiek in hedendaags Nederland, over de rol van kunstenaars, en over het nut van belangenorganisaties voor kunstenaars.

’s Middags waren organisaties en instellingen uit het netwerk van AIDA uitgenodigd om deel te nemen aan het slotdebat.
In totaal 75 mensen hebben op een hartverwarmende manier inhoudelijk gediscussieerd.

Gespreksonderwerpen ‘The Unwanted Land’

Thema 1. ‘The unwanted Land’
De tentoonstelling ‘The Unwanted Land’ gaat over migratie. Mensen vertrekken omdat ze willen, kunnen of moeten. Een gedwongen verplaatsing is niet alleen negatief. Het gaat ook gepaard met wat mensen wel willen. Een veilige plek om te wonen en je te ontwikkelen als kunstenaar behoren tot de basisbehoefte van de gevluchte kunstenaar. Deze mogelijkheden zijn niet vanzelfsprekend. De geschiedenis van AIDA laat zien dat de ruimte voor deze mogelijkheden keer op keer bevochten moeten worden. In het huidige politieke klimaat staat dit onder druk. Welke mogelijkheden voor kunstenaars en vluchtelingen staan er in het huidige politieke klimaat op de tocht? Kortom dreigt de ‘wanted’ in ‘unwanted’ te veranderen?

Cultuur subsidiëren hoort in een welvarend land als Nederland niet onder druk te staan, behalve nu het economisch tegen zit.
Het is de taak van een overheid kunstenaars de ruimte te geven zich te ontwikkelen.
Xenofobie is in opkomst, kunst lijdt hieronder.

Thema 2. De rol van de kunstenaar in hedendaags Nederland
De bezuinigingsronden van het huidige kabinet raakt de cultuursector keihard. De tijd is meer dan ooit rijp voor kunstenaars om te zeggen waar ze voor staan. Engagement vloeit voort uit onvrede over een maatschappelijk probleem en de drang om daar iets aan te doen. Dit wil niet zeggen dat engagement zichtbaar moet zijn in de kunst zelf. Betrokkenheid bij problemen in de samenleving kent veel verschillende vormen. Gevluchte kunstenaars zijn ervaringsdeskundige op het gebied van bureaucratie, uitsluitingpolitiek en censuur. Juist zij kunnen als ‘experts’ een belangrijke rol vervullen in het maatschappelijk debat over de functie en het belang van kunst.

Gevluchte kunstenaar zijn ervaringsdeskundige op het gebied van bureaucratie, uitsluitingpolitiek en censuur. Juist zij kunnen als experts een belangrijke rol vervullen in het maatschappelijk debat over vrijheid.
Voegt het werk van gevluchte kunstenaars iets toe aan de hedendaagse kunst?
Engagement in de kunst leidt onherroepelijk tot propaganda.

Thema 3. De toekomst van belangenorganisaties
Belangenorganisaties maken zich hard voor een specifieke groep. Wat betekent een belangenorganisatie zoals AIDA voor ‘zijn groep’. Is het in de hedendaagse mondiale kunstwereld nog nodig dat er belangenorganisaties bestaan? En zo ja, hoe moeten ze overleven in de toekomst nu het economisch slechter gaat? Voor het behoudt van belangenorganisaties zoals AIDA kan het goed zijn om het draagvlak te vergroten en de positie te verstevigen. Door bijvoorbeeld samenwerkingsverbanden aan te gaan of zelfs te fuseren. Of is de kracht van AIDA uist gelegen in zijn specifieke taak gevluchte kunstenaars te ondersteunen? Gaat deze taak verloren als AIDA opgaat in een grotere organisatie?

Belangenorganisaties zijn overbodig geworden! De kunstwereld is in de afgelopen decennia geglobaliseerd. Kunstenaars uit alle windstreken zijn vertegenwoordigd in het aanbod hedendaagse kunst. Enkel de kwaliteit van kunstwerken bepalen het succes, ongeacht afkomst of levensloop.
Het werk van kunstenaars moet voor zichzelf spreken. Daar is geen belangenorganisatie voor nodig.
Een belangenorganisatie werkt belemmerend en beperkend: zij plaats een groep in een hokje. Omdat de kunstwereld globaliseert, werkt dit elkaar extra tegen.
Kunstenaars kunnen zonder AIDA.

Groepsfoto van alle deelnemers

http://aidanederland.nl/wordpress/aida/over-aida/eerste-liefde-judith-koelemeijer/

Eerste liefde – Judith Koelemeijer

Eerste liefde

Door Judith Koelemeijer

Acht talen worden er gesproken door de kunstenaars die op deze zondagmiddag bij elkaar zitten in een klein, warm zaaltje van het museum Beelden aan Zee. Servo-Kroatisch, Azeri, Syrisch, Farsi, Frans, Georgisch, Spaans… Acht talen, acht werelden, bij elkaar gebracht aan één tafel, waar zij in een mengeling van Nederlands en Engels het antwoord proberen te vinden op één vraag: wat is in deze tijd nog het belang van een organisatie als AIDA?

Alle kunstenaars kwamen ooit als vluchteling naar Nederland, en werden door AIDA ondersteund. Voor velen aan tafel is dat al lang geleden, vaak zeker vijftien jaar. Toch praten zij over die roerige beginperiode alsof het gisteren was – en herinneren zij zich AIDA als hun eerste grote liefde in een vreemd en kil land.

‘Als gevluchte kunstenaar ben je aanvankelijk niemand’, zegt een Afghaanse vrouw. ‘Je hebt geen status meer, geen werk – je hebt alles achter je gelaten. Je bent als een kind dat bij de hand moet worden genomen en opnieuw moet leren lopen. En dan is het zo belangrijk dat er een organisatie als AIDA is die dat begrijpt, en die zegt: kijk, dat is de weg, daar moet je heen, want ik weet wie jij bent.’

Ik moet denken aan wat de schrijver en Nobelprijswinnaar Ivo Andric ooit zei. Kunstenaars roepen per definitie achterdocht op, meende hij. Want wat spoken zij toch uit, in hun ateliers, hun werkkamers en repetitieruimtes? Hoe komen zij aan de kost? Kunstenaars raken eraan gewend zichzelf te verdedigen. Gevluchte kunstenaars zijn wat dat betreft dubbel verdacht – en zullen zichzelf nog veel vaker moeten uitleggen. Want is het wel waar dat zij in hun eigen land beroemd waren, nu wij de schilderijen of films niet kunnen zien die zij bij hun vlucht achterlieten, nu wij de vreemde talen in hun boeken en gedichtenbundels niet kunnen lezen?

‘Als ik in Iran over straat liep, vroegen de mensen om mijn handtekening’, vertelt een Iraanse actrice met vlammende ogen. ‘In Nederland moest ik bij nul beginnen. Een gevluchte kunstenaar of artiest heeft in principe dezelfde mogelijkheden als iedere Nederlandse kunstenaar of artiest. Maar je blijft ánders – al wordt dat niet door iedereen ingezien.’

Ik begrijp wat zij zegt. Ik leef zelf met een man die ‘anders’ is. Hij is filmmaker, en kwam in 1994 vanuit Sarajevo naar Nederland. Ik heb gezien hoeveel tijd en strijd het kost om jezelf opnieuw uit te vinden, in een ander land, een andere cultuur, een andere taal. En wat het betekent wanneer je als kunstenaar niet mag werken – omdat vluchtelingen nu eenmaal moeten wachten, eindeloos wachten op een verblijfsstatus. Meer dan wie ook, ís een kunstenaar zijn werk. Als hij niet werkt, weet hij niet meer wie hij is.

‘Je kunt toch ook als filmoperator aan de slag gaan?’, riep ik in mijn wanhoop soms uit, wanneer ik zag hoezeer het niet-werken hem terneer drukte. ‘Een zwart baantje ergens, zodat je iets om handen hebt?’

Ik wilde niet dat mijn man anders was. Steeds weer moest ik hem tegenover familieleden of vrienden verdedigen. Ook ik werd geraakt door de diep gewortelde achterdocht waar Andric over sprak. ‘Als ik films ga draaien in een bioscoop, word ik nooit meer wie ik was’, zei mijn man.

Het was AIDA, die hem weer hoop gaf. Want AIDA kende niet alleen de wegen, maar ook de omwegen, en wat eerst niet kon, kon nu wel. Mijn man ging een workshop geven. Hij maakte via AIDA een korte film voor televisie. Ineens lagen er overal briefjes met aantekeningen in huis, als het tastbare bewijs van de nieuwe inspiratie en zin. Nachtenlang zaten we samen achter de computer om een Nederlandstalig scenario te schrijven, bekvechtend over de juiste woorden.

I didn’t mean that in Serbokroatian!
Yes, but You can’t say that in Dutch!
Which language is that in which you don’t have that word?!

Toch gingen we ’s ochtends tevreden slapen. Mijn man hoefde niet langer tegen de leegte te strijden. Hij vocht nu met zijn werk. Hij herkende weer wie hij was.

Dat was meer dan tien jaar geleden. Mijn man heeft AIDA allang niet meer nodig, al hield de organisatie altijd een speciale plaats in zijn hart. Net als de meeste kunstenaars en artiesten die deze middag aan tafel zitten trouwens. Zij zijn uitgevlogen, zij staan op eigen benen.

‘Maar AIDA was en blijft mijn eerste huis’, zegt een beeldend kunstenaar uit Azerbeidjan.
‘En zolang er vluchtelingen blijven komen, zal er behoefte blijven aan zo’n huis’, zegt een ander, die uit Chili komt.
‘Bij AIDA spreekt iedereen dezelfde taal’, meent de Iraanse actrice – en dat wordt in acht talen beaamd.

Wat niet betekent dat de buitenwereld AIDA altijd verstaat. Want ook AIDA, als podium van gevluchte kunstenaars, zal zich steeds moeten blijven verdedigen tegen Andric’ stemmen van achterdocht uit de samenleving en de politiek.
In deze dagen misschien nog wel meer dan ooit.

Judith Koelemeijer is auteur van de non-fictie boeken ‘Het zwijgen van Maria Zachea’ en ‘Anna Boom’. Zij leeft samen met de filmmaker Vuk Janić, regisseur van onder meer ‘Het laatste Joegoslavische Elftal’, ‘Eindspel’ en ‘Meester Ben’.

Deze column is geschreven naar aanleiding van de bijeenkomst die AIDA op 30 januari 2011 organiseerde voor al haar kunstenaars en artiesten in museum Beelden aan Zee in Scheveningen. Tijdens de druk bezochte bijeenkomst werd gedebatteerd over de toekomst van AIDA. Als gevolg van een bureaucratische dwaling ontvangt AIDA in 2011 geen subsidie. De recent aangekondigde bezuinigingsplannen van Staatssecretaris Zijlstra bieden weinig hoop voor de toekomst van AIDA.

Unwanted Land AIDA 4.jpg

Ikzelf op de slotbijeenkomst (foto Herman Divendal) in Beelden aan Zee in Scheveningen, bij de tentoonstelling ‘The Unwanted Land’ (http://www.theunwantedland.com/index2.php ). Achter mij de uit Sudan afkomstige kunstenaar Adil Elsanoussi (zie hier op dit blog )

Tagged with: AIDA, AIDA (Association Internationale des Défence des Artistes), Beelden aan Zee, The Unwanted Land

leave a comment

Over kaalslag gesproken…. Red AIDA

Posted in Diversity & Art (begeleidende teksten exposities), hedendaagse kunst, kunst, politiek by Floris Schreve on 19 november 2010

Aan de vooravond van de manifestatie ‘Stop de culturele kaalslag’, wil ik hier ook wijzen op dit schrijnende detail van de nieuwe wind uit Den Haag. Van Herman Divendal, coördinator van de Stichting AIDA (Association Internationale des Défence des Artistes), kreeg ik het volgende bericht:

AIDA Nederland, organisatie voor gevluchte kunstenaars, krijgt wegens bureaucratische dwaling geen subsidie meer. Na 527 tentoonstelling, ondersteuning van ruim 1500 kunstenaars, 289 projecten moet AIDA op 1 januari 2011 haar deuren sluiten. 30 jaar lang heeft de organisatie zich ingezet voor kunstenaars die vanwege hun artistieke werk moesten vluchten en nu in Nederland leven.

In mei 2008 schreef de Raad voor Cultuur: “De Raad vindt dat AIDA een belangrijke en onmisbare bijdrage levert aan de bewustwording van de kwetsbaarheid van kunstenaars in situaties waarin vrijheid van meningsuiting onderdruk komt te staan. De Raad is positief over het werk van Stichting AIDA Nederland. Niettemin is hij van oordeel dat de nieuwe subsidiesystematiek geen mogelijkheid biedt voor het onderbrengen van AIDA in de basisinfrastructuur.
Tegelijkertijd vindt hij dat deze instelling, gegeven het substantiële belang van haar activiteiten, wel aanspraak moet kunnen maken op ondersteuning door de landelijke overheid. De Raad adviseert met klem voor AIDA subsidiëring ter hoogte van het huidige subsidiebedrag te realiseren buiten het kader van de basisinfrastructuur 2009-2012.“

De Raad herhaalde haar standpunt in het aanvullend advies op 8 juli 2008: “Dat de nieuwe systematiek geen titel biedt waarop de instelling ingepast kan worden in de basisinfrastructuur. Voorlopig betekent dat een uitzonderingspositie ten opzichte van de basinfrastructuur. Met de gedachte dat op termijn een titel gevonden moet worden om deze functie op te nemen in de basisinfrastructuur. De Raad vindt dat dit een punt van aandacht moet zijn voor het ministerie bij de verdere ontwikkeling van de basisinfrastructuur in de toekomst.”

En zo geschiedde. Door het ministerie van Onderwijs, Cultuur & Wetenschap werd toegezegd dat AIDA voor de periode van 2009 – 2012 subsidie zou krijgen. Deze afspraak werd in de praktijk vertaald naar een jaarlijkse subsidie van € 69.444 voor vier jaar. Hier ging het mis; AIDA dacht dat ze voor 4 jaar subsidie had, het ministerie dacht toch van niet. Deze week bleek dat AIDA voor 2011 een jaarsubsidie had moeten aanvragen. Het ministerie meldde deze week dat AIDA daar nu te laat mee is en dus per 1 januari 2011 wordt weg bezuinigd.

Extra frustrerend is de wijze waarop het ministerie met twee maten meet. Op 1 oktober 2010 stuurde het Ministerie per mail: “Op 18 maart jl heb je me je jaarverantwoording 2009 gestuurd. Deze had volgens onze eigen regels voor 18 september jl moeten worden beantwoord. Dit dossier is in de interne controle-route ergens blijven liggen. Hij gaat vanaf vandaag verder ter controle en ik wil je voor 1 november a.s. je ons antwoord toesturen.” Op 11 november, bijna twee maanden te laat, ging het ministerie akkoord met de verantwoording.
Blijkbaar mag het ministerie van haar eigen regels afwijken, maar wordt een organisatie daar genadeloos voor afgestraft. Bovendien: wie te laat zijn elektriciteitsrekening betaalt krijgt ten minste één aanmaning voordat de stroom wordt afgesloten. 17 jaar samenwerking wordt echter zonder pardon beëindigd. Einde verhaal voor AIDA.

AIDA Nederland, Amsterdam, 19 november 2010
www.aidanederland.nl

Zie overigens hier het advies van de Raad voor Cultuur. Maar los van dit advies lijkt het mij dat er iets moet gebeuren. Wellicht actie. De komende tijd zal ik vanaf dit blog hier uitgebreid verslag van doen,

Floris Schreve

Tagged with: AIDA, AIDA (Association Internationale des Défence des Artistes), bezuinigingen, cultuurbeleid, Floris Schreve, kabinet Rutte, Raad voor Cultuur, rechts kabinet, Stop de culturele kaalslag

1 comment

Tentoonstelling Diversity & Art- Aras Kareem

Posted in Diversity & Art (begeleidende teksten exposities), hedendaagse kunst, hedendaagse kunst Irak, Iraakse kunstenaars, Irak, kunst, kunstenaars uit Arabische landen in Nederland, Midden Oosten, moderne kunst Irak, niet-westerse hedendaagse kunst, فنانون من دول عربية في هولندا, الفن العراقي الحديث by Floris Schreve on 16 september 2010

afb. 1 Aras Kareem, Huis in gedachten, olieverf op doek, 2010

Aras Kareem

Aras Kareem werd in 1961 geboren in Sulaimaniya, in het Koerdische gebied van Noord Irak. In de jaren tachtig, de tijd dat Aras zijn kunstopleiding wilde volgen, was het voor Koerden niet meer mogelijk om in Bagdad aan de kunstacademie te studeren. Vanaf de jaren zeventig waren de Koerden geregeld in oorlog met de centrale regering in Bagdad. In de jaren tachtig, tijdens de Irak/Iran oorlog was dit conflict op zijn hevigst, waardoor Koerdistan vrijwel afgesloten was van de rest van Irak. Wel hadden een paar Koerdische kunstenaars, die in vrijere tijden in Bagdad hadden gestudeerd, een kunstinstituut in Sulaimaniya opgezet. Deze kunstenaars, waaronder Lala Abda, Kamel Mostafa, de keramist Kader Mirgan en vooral Ismael Khayat, die Aras belangrijkste leraar was, waren de drijvende krachten achter dit initiatief. Later stichtten deze kunstenaars ook de United Artists of Kurdistan, een door het regime in Bagdad verboden organisatie, maar die later een van de peilers zou vormen van het Koerdische culturele leven, nadat het regime zich in 1991 uit de Koerdische gebieden had teruggetrokken. Ook Aras Kareem had zich bij deze organisatie aangesloten.

De situatie in Koerdistan verslechterde steeds meer gedurende de loop van de Irak/Iran oorlog. In 1988 besloot het regime in Bagdad om de zogenaamde Anfal campagne ten uitvoer te brengen, de zuivering van het Koerdische platteland. Hele dorpen en stadjes werden ontvolkt en zo’n 180.000 Koerdische burgers vonden de dood in massa-executies. Ook werden er een aantal kleinere steden en dorpen bestookt met chemische wapens, waarvan het bombardement op Halabja het meest berucht is geworden.

afb. 2 Aras Kareem, Onvergetelijke herinneringen, olieverf op doek, 1996

In de Golfoorlog van 1991, nadat het Iraakse leger Koeweit was uitgedreven, kwamen het zuiden van Irak en het Koerdische noorden in opstand. De Koerdische opstand werd door het Iraakse regime neergeslagen en velen moesten vluchten naar Iran en Turkije. Ook Aras moest wijk nemen naar Iran, waar hij verbleef totdat de VN een No Fly-zone had ingesteld die ervoor zorgde dat de Koerdische gebieden enige mate van autonomie ten opzichte van Bagdad verkregen.

Toch bleef de situatie in Koerdistan erg onzeker. Hoewel het regime er formeel verdreven was, volgde er een serie van liquidaties van mensen die bij de Koerdische opstand betrokken waren. In 1994 organiseerde de Koerdische kunstenaarsorganisatie een expositie, waaraan Aras deelnam. Ook deze expositie werd door het regime als een provocatie gezien en de kunstenaars die hadden deelgenomen waren hun leven niet langer meer zeker. Aras vluchtte naar Turkije en ‘het lot’, zoals hij dat zelf omschreef, bracht hem naar Nederland. Na anderhalf jaar voegde zijn gezin zich bij hem.

Eigenlijk al vanaf zijn aankomst in Nederland in 1993 ging Aras als kunstenaar aan het werk. Zijn eerste serie werken maakte hij in de vluchtelingenopvang. Makkelijk was dat niet; hij deelde met zes anderen een kamer en kon slechts ’s nachts de badkamer als atelier gebruiken. Een aantal werken uit die tijd zijn hier tentoongesteld. Om te beginnen zijn eerste ‘Nederlandse’ schilderij (afb. 2). Te zien zijn vooral verschillende gezichtsvormen. Aras liet zich inspireren door wat hij in zijn directe omgeving waarnam. Hij bevond zich in een omgeving waar hij, naast met zijn eigen landgenoten, ook samenleefde met vluchtelingen uit voormalig Joegoslavië en en Somalië. Aras: ‘Ieder gezicht had zijn eigen verhaal te vertellen. Dat heb ik proberen te vatten’.

Uit diezelfde periode dateren ook de drie tekeningen die hij maakte met koffie en inkt op papier (afb. 3 t/m 5). Ook hier zijn mensfiguren te herkennen. Aras verwerkte hierin de beelden uit zijn dromen, die hij liet samenvallen met zijn observatie van de vele ontheemden met wie hij op dat moment samenleefde.

afb. 3 t/m 5 zonder titel, koffie en inkt op papier, 1993

Het motief van de geabstraheerde mensfiguren bleef een thema dat terugkeerde in het werk dat hij in de daaropvolgende jaren maakte. Aras in een statement uit die tijd:

‘Gezichtsuitdrukkingen zijn de kern van mijn werk. De mens en zijn motieven staan centraal. In mijn visie is het leven een cirkel waarbinnen mensen zich bewegen. Beweging is creatief. Ik wil de beweegredenen opsporen die mij, bewust of onbewust, aansturen. Wat beweegt mij, wat beweegt de ander? Ik vind mijzelf geen estheticus. Schoonheid in de pure betekenis interesseert mij niet. Ik zoek een antwoord op de tegenpolen die ik ervaar. Mij intrigeert het contrast dat ik onderscheid. Zoals ik dat contrast beleef. Ik wil geen slachtoffer zijn van mijn eigen denkprocessen. Ik wil uitzoeken wat mijn geest verkent en uitdrukken in mijn werk’.

Geleidelijk aan raakten de mensfiguren in zijn werk meer op de achtergrond. Aras zelf hierover: ‘Ik begon de ruimtelijkheid steeds meer op te zoeken. Ik nam meer afstand en er kwam meer reflectie in mijn werk’. Het werk uit de periode 1999 tot ongeveer 2005 is meer geometrisch van karakter. Het landschap werd voor hem steeds belangrijker, maar ook is er te zien dat hij de vormen van bijvoorbeeld oude Amsterdamse pakhuizen in zijn werk verwerkte (afb.).

Het recente werk (periode van ongeveer 2005 tot nu), de periode waaruit het meeste werk op deze tentoonstelling dateert, is veel ijler van karakter. Wie de robuust neergezette antropomorfe figuren uit Aras vroege Nederlandse werk vergelijkt met zijn huidige werk, dat soms bijna etherisch van aard is, ziet dat Aras een grote ontwikkeling heeft doorgemaakt.

Aras Kareem, Storm, olieverf op doek, 2006

Aras Kareem, 2x gezichten, acryl op paneel, 2004

Aras Kareem, Blauwe avond, olieverf op doek, 2006

Over zijn werkwijze vertelt Aras het volgende: ‘Als ik voor een leeg doek of een wit vel papier sta, probeer ik contact te maken. Ik probeer hierbij niet te denken. Wanneer ik de eerste streek zet, laat ik me leiden door het onbewuste. Dan is er het begin gemaakt en gaat het proces vanzelf verder’. Het ontstaansproces van een werk vergelijkt hij met het maken van een wandeling. ‘Je loopt naar buiten en gaat op ontdekkingsreis. Je laat je leiden door wat je tegenkomt. Het gevoel van wat je tegenkomt keert op de een of andere manier altijd terug in het werk. Het kan van alles zijn, van het gevoel van de wind tot het ritselen van de bladeren. Maar uiteindelijk bepaalt het werk zelf welke richting het opgaat. Voor mij is het proces interessanter dan het resultaat. Ieder nieuw werk betekent voor mij een eerste stap. Het voorgaande moet eerst worden afgebouwd, niet verder worden uitgebouwd. Kunst is voor mij een uitdrukkingstaal, waarin ik weer telkens weer iets nieuws kan zeggen’.

Aras Kareem, Omhelzing, olieverf op paneel, 2010

Aras Kareem, De Boom, olieverf op doek, 2010

Hoewel Aras bij het scheppingsproces zich laat leiden door zijn intuïtie, betekent dit niet dat hij dit als een vrijblijvendheid ziet. Het gaat hem erom zo precies mogelijk zijn gevoel over te brengen. ‘Ik fantaseer niet in mijn werk’ zegt Aras. Het is voor hem een gerichte zoektocht, telkens vanuit een andere hoek belicht, maar die altijd uitkomt op die ene vraag: wie ben ik? Waarbij het uiteindelijke resultaat geen antwoord blijkt te zijn maar weer nieuwe vragen oproept.

In de laatste jaren is het werk van Aras steeds landschappelijker, maar ook eenvoudiger en monumentaler geworden. Het is vooral dit recente werk dat in deze tentoonstelling centraal staat.

Floris Schreve

Aras Kareem, Stad van de liefde, olieverf op doek, 2004

3 oktober 2010 – A R A S K A R E E M – 30 oktober 2010

OPENING ZONDAG 3 oktober om 16.00uur – deur open 15.00uur

door Sam Drukker – kunstenaar en docent aan de Wackers Academie, Amsterdam

Diversity & Art | Sint Nicolaasstraat 21 | 1012 NJ | Amsterdam

Aras Kareem (1961, Irak, Koerdistan)

Aras voltooide in 1980 zijn opleiding bij het “Centrum voor Beeldende Kunst” in Sulaimanya.

Hij weigerde dienst en werd lid van de Vakbond voor Koerdische Kunstenaars.

In 1992 organiseerde hij een tentoonstelling ter nagedachtenis van de massamoord in de Koerdische stad Halabdja, die vier jaar daarvoor in opdracht van Saddam Hoessein met gifgas werd bestookt. Sindsdien werd hem het leven onmogelijk gemaakt en moest hij zijn geboorteland ontvluchten.

Sinds 1994 woont en werkt hij in Nederland. Kareem schildert heel intuïtief:

“Kunst is de spiegel van mijn leven. Ik schilder wat er in mij zit. Als ik begin met schilderen, weet ik niet wat er zal komen. Ik raak het doek aan en verder gaat het vanzelf. Het gevecht en de beelden zitten in mij. Als ze eruit komen en het schilderij af is, voel ik me krachtiger. In mijn werk zoek ik een koppeling tussen ‘heden’ en ‘verleden’. Ik gebruik gevoelselementen uit het verleden en probeer deze te

vertalen naar de huidige tijd.”

Sam Drukker (1957) zal de expositie openen. Hij volgde het werk van Aras gedurende vele jaren. Hij is naast autonoom kunstenaar docent aan de Wackers Academie in Amsterdam.

Hij was oprichter van het Nederlands Portretschap en lid tot 2000.

info@beemsterart.com | http://www.diversityandart.com/

http://aidanederland.nl/wordpress/kunsten/beeldend/aras-kareem/over/

http://www.araskareem.com/

(zie ook dit eerdere arikel)

Openingswoord Sam Drukker

De dreigende, enorme bezuinigingen in de kunsten, de komende tijd is de “eigen schuld” van de kunsten, zegt kunsteconoom Pim van Klink dit weekend in NRC. “De kunst is in zijn eigen fuik gezwommen”, legt hij uit. Doordat de geldpotjes jarenlang zijn verdeeld door een kleine elite, op basis van vage criteria als “vernieuwing” en “artisticiteit”, zijn toneelgezelschappen, muziek ensembles en kunstenaars daarop gaan inspelen. Een steeds kleinere groep die kunst maakt voor een steeds kleinere groep. De brede lagen, zeg maar het volk, Jan-met-de-pet, tegenwoordig zijn dat “Henk en Ingrid” eisen nu hun deel op. “De smaak van de gewone man moet een grotere rol gaan spelen”. De econoom ziet wel een oplossing: zij die ook zelf al geld genereren hebben nog recht op geld. Wie het goed doet heeft recht op steun.

Dat was even schrikken. Wij dachten nu juist altijd dat “ wat het moeilijk heeft en de moeite waard is” hulp moet krijgen van de gemeenschap. Hoe kleiner het publiek, des te groter het bedrag. Wij zijn er aan gewend geraakt dat kunst die erg gesloten en complex is maar een kleine groep liefhebbers heeft en veel overheidssteun verwerft. En dat wat populair is waarschijnlijk wel niet goed zal zijn. Wij hebben decennia lang verdacht gemaakt wat succes heeft. Een fenomeen dat een heel typisch Nederlands fenomeen is. Zodra je de grens overgaat, zie je die culturele tweedeling niet. Dus we gaan het nu omdraaien? Onder invloed van de crises, grote bezuinigingen en de macht van populistische partijen moeten we ineens snappen dat wat het al goed doet mag groeien en daar waar weinig belangstelling voor is het zelf maar uit moet zoeken?

De schok van de gedachte is groot. Maar ergens is het ook een prettige. Het heeft iets van na een hevige week in de spiegel kijken en denken: “ ik moet mijn leven anders gaan inrichten”

Er kloppen dingen niet, er mag wel eens aan de boom worden geschud. De louteringen van de bezem. De onzekerheid dwingt ons tot kiezen. Het wordt meer als ooit weer de moeite waard om uit te zoeken wat van belang is. De vanzelfsprekendheid van voorgeschotelde kunst die is goedgekeurd door de ” mensen die het weten” maakt ons lui en ongeïnteresseerd. Het belangrijkste van kunst is dat we in staat zijn onafhankelijk te kijken of te luisteren en dat we daar vanuit durven te oordelen. Dat is tevens ook het mooie van kunst. Kunst geeft ons de totale vrijheid. Vrijheid om te associëren, vrijheid om onze diepste zielenroerselen te beroeren zo u wilt, maar vooral vrijheid om te kiezen.

En zo zullen we weer zonder bevestiging van anderen tot een oordeel moeten komen en op het idee moeten komen om het werk van een kunstenaar te tonen Zo zullen er mensen moeten opstaan die zeggen: ik vind dit de moeite waard en ik geef mijn tijd en mijn ruimte aan deze kunst en toon het. Het Beemster Artcentre is zo’n initiatief en hier, op deze mooie witte wanden staan wij oog in oog met werk dat ons niet op een serveerblaadje wordt aangereikt. Wij moeten hier weer zelf weer aan het werk om onbevooroordeeld te oordelen. En dat is niet gemakkelijk want dat zijn we niet gewend.

Zodra een kunstenaar een kopje schildert komt het “verhaaltje” snel over. Een realistisch hoofd hoeft het niet te zijn om ons mee te delen “kijk, een gezicht”. Daarvoor is een ovaaltje met twee amandeltjes er in al genoeg. Aras doet ons zulke mededelingen. Althans, dat deed hij. Helemaal rechts zien we er zelfs een heleboel. Het is een oud schilderij van uit de tijd dat Aras nog niet zo lang hier woonde. Die koppies komen nog wel eens terug zo hier en daar. Maar de narratieve neiging van Kareem om met dit soort elementen te duiden (een zeiltje, een boom) wordt minder en minder. In zijn laatste werk zijn die figuratieve symbolen bijna helemaal verdwenen. Wat blijft erover? Misschien wordt hij steeds mindere verhalend, hij wordt wel steeds beeldender. Aras is een kundig schilder die heel goed snapt dat de kwaliteit van een schilderij bovenal zit in de abstractie, of er nu wel of niet een bootje in voor komt. En daarin toont hij zich een meester.

Twee elementen vertellen wat mij betreft vooral zijn verhaal. Textuur is de ene. Het zanderige, het korrelige, het stugge, het trage van de verf. Het is zijn taal. Het beroert de melancholie, het schuurt de tijd, het raakt zijn verleden, zijn geschiedenis. Steeds rijker en gelaagder weet hij er mee om te gaan. Die interesse in materie heeft hij altijd gehad. Nee, die komt niet uit het land van Mondriaan. Hoe paradoxaal: zo schoon kan verval zijn. Maar de grootste zeggingskracht vind Aras in kleur. Meer dan zijn moedertaal spreekt hij de taal van de kleur. Hij is zonder twijfel een colorist. Geen blauw in de zeeën en de landerijen van Aras is hetzelfde. Door vuile blauwen los te laten op blauwen van een andere familie en door heel sporadisch zuivere blauwen als ceruleum of kobalt te laten schitteren te midden van de grauwen, weet hij schoonheid te laten triomferen.

Aras werk is klein en stil. Het vraagt tijd en het vraagt aandacht. Maar het geeft ruimte en het zingt. We moeten ons geen zorgen maken. Het komt voor zichzelf op.

Sam Drukker

Aras voor zijn werk ‘Stad van de Liefde’

Aras Kareem met Herman Divendal van AIDA

Aras (achter) met linksvoor de Iraaks/Koerdische kunstenaar Hoshyar Rasheed (zie ook dit eerdere item op dit blog) en de Iraaks/Koerdische schrijver Ibrahim Selman

Jwana Omer (midden), de echtgenote van Aras Kareem

Ibrahim Selman en Hoshyar Rasheed

Aras met onze Iraanse bovenbuurman Hossein

Mijn moeder, Liesbeth Schreve (links), met Jwana Omer (midden)

Ali Reza (onze Iraanse bovenbuurman) en de Iraakse journalist en dichter Karim al-Najar

Mijn moeder met mijn tante/achternicht Jetteke Frijda

Mijn moeder met Aras

Aras en ikzelf.JPG

Aras en ikzelf

Tagged with: AIDA, Aras Kareem, Contemporary Iraqi Art, Diversity & Art (begeleidende teksten exposities), Floris Schreve, hedendaagse kunst Irak, hedendaagse kunst Midden Oosten, Irak, Ismael Khayat, Kader Mirgan, Kamal Mostafa, Koerdistan, kunst, Lala Abda, moderne kunst Irak, فلوريس سحرافا, أراس كريم, الفنانين العراقيين في المنفى

leave a comment

Tentoonstelling Diversity & Art – Persheng Warzandegan

Posted in Diversity & Art (begeleidende teksten exposities), hedendaagse kunst, kunst, Midden Oosten, niet-westerse hedendaagse kunst by Floris Schreve on 23 augustus 2010

Op zoek naar balans;

Persheng Warzandegan

Persheng Warzandegan werd in 1958 geboren in Sanadaj, de hoofdstad van Iraans Koerdistan. Haar kunstopleiding volgde ze in eerste instantie in haar geboorteplaats, daarna studeerde ze aan de kunstacademie van Tabriz.

Aanvankelijk was het voor Persheng niet eenvoudig om het pad van het kunstenaarschap te begeven. Haar vader en haar toenmalige echtgenoot waren er geen voorstander van dat zij deze weg volgde . Zelf zei ze hierover: ‘Ik zal ze dat niet verwijten of erover mopperen. Zij hebben het zo geleerd in onze cultuur. En de mannen in Iran moeten zich in die zin nog ontwikkelen. Ik wil ook niet in de slachtofferrol blijven hangen. Aan het verleden is niets meer te veranderen, maar het heden heb ik zelf in de hand. De helft van wat een mens overkomt ligt aan het lot, de andere helft is eigen verantwoordelijkheid. Ik had het geluk dat mijn man voor zijn werk vaak niet thuis was en dan schilderde ik stiekem toch’.

In haar hang naar onafhankelijkheid begon zij ook een eigen bedrijfje, zodat zij financieel zelfstandig was van haar man. Dat bedrijf liep goed, totdat de Iraanse overheid haar benaderde om een microfoon te installeren om de mensen in haar werkplaats af te luisteren. Persheng Warzandegan: ‘Als je in Iran goed wil leven moet je dit soort deals sluiten. Mijn man vond dat ik voor mijn eigen veiligheid op dit voorstel in moest gaan, maar ik vertikte het om anderen in gevaar te brengen. Toen ik ook nog eens werd gezocht, ben ik met mijn twee kinderen naar Nederland gevlucht’.

Eenmaal in Nederland, waar zij in 1988 aankwam, besloot zij al haar kansen te benutten om bij te leren en schreef zij zich in bij de AKI in Enschede. Aanvankelijk leek het voorhaar niet mogelijk om een beurs te krijgen. De diverse instanties vonden het niet nodig dat zij nog een opleiding zou volgen, omdat zij in Iran al aan de kunstacademie was afgestudeerd. Maar Persheng stond erop dat zij ook hier de opleiding tot kunstenaar kon volgen. Uiteindelijk kon zij met een UAF beurs aan de AKI studeren en werd zij toegelaten, waarna zij schilderkunst, fotografie en keramiek studeerde.

Het veelzijdige oeuvre van Persheng Warzandegan omvat, naast schilderijen, veel keramisch werk, bronzen en sieraden. Haar centrale thema is het zoeken naar evenwicht, het vinden van balans. In haar abstracte, veelal organische vormen komt die zoektocht telkens weer tot uitdrukking. Het zoeken naar balans was en is voor Persheng beslist geen vrijblijvende aangelegenheid. In Iran had zij alles al achter zich moeten laten en moest zij in nieuwe omgeving weer van worden af aan beginnen. Dit proces moest zij nog een keer doorstaan, toen in 2000 de vuurwerkramp in Enschede haar atelier verwoestte. Dit betekende een grote klap voor haar en het duurde dan ook een tijd voordat zij de draad weer kon oppakken. In haar werk , direct na deze ingrijpende gebeurtenis, greep zij vooral naar oude mythologische motieven, ontleend aan de klassiek Perzische traditie. Dit uitte zich bijvoorbeeld in haar werken van fabeldieren.

In 2003 wachtte haar een derde grote tegenslag. Haar atelier werd in brand gestoken, waarbij zij wederom een groot deel van haar werk verloor. Een deel van de werken die zij vanaf dat moment maakte staan in deze tentoonstelling centraal. In de schilderijen en de keramische werken die hier te zien zijn keren aantal elementen terug. In de eerste plaats zijn er de menselijke vormen, die, hoe geabstraheerd ze ook zijn, in veel van haar werken herkenbaar zijn. In de tweede plaats zijn dat de organische vormen. Deze zijn eigenlijk in de een of andere vorm in haar werken terug te vinden. Een derde element zijn de muzieknoten, voor haar een symbool van de zoektocht naar harmonie en schoonheid.

Persheng Warzandegan exposeerde in verschillende Europese landen, de Verenigde Staten, Canada en Japan. In deze tentoonstelling staan vooral haar schilderkunst en haar keramische werk centraal.

Floris Schreve

Zie ook de website van Perheng Warzandegan

29 augustus – P E R S H E N G W A R Z A N D E G A N – 25 september 2010

OPENING ZONDAG 29 Augustus om 16.00uur – deur open 15.00uur

met een tweegesprek door Peggie Breitbarth – kunsthistorica en publiciste

Diversity & Art|Sint Nicolaasstraat 21|1012 NJ|Amsterdam

Persheng Warzandegan – Sanandaj, Iraans Kurdistan – woont en werkt sinds1988 in Nederland. Om breder inzicht te krijgen in de kunst in het westen en om zich een plaats te verwerven in haar nieuwe omgeving volgde zij aan de AKI – Enschede – verschillende studies en deed in 1995 met succes haar examens tekenen, schilderen en fotografie. Een jaar later volgde haar examen keramiek. Persheng heeft een natuurlijke affiniteit met keramiek en heeft daarin volledig haar eigen stijl ontwikkeld. Haar keramiek is robuust van vorm en tegelijkertijd elegant. Persheng werkt met diverse thema’s, waarin haar schilderijen en keramiek elkaar ondersteunen en aanvullen. Naast keramiek bevat haar oeuvre ook bronzen. Haar veelzijdigheid is enorm. En ter afwisseling met het grotere werk maakt zij ook sieraden in diverse technieken en materialen.

Sinds 1997 is zij lid van de Nederlandse Keramisten Vakgroep. Behalve in Europa heeft Persheng geëxposeerd in de VS en Japan.

Tijdens de aanstaande expositie in het BeemsterArtCentre zal het werk van deze veelzijdige kunstenaar in al zijn vormenrijkdom te zien zijn.

Diversity & Art|Sint Nicolaasstraat 21|1012 NJ|Amsterdam

open do 13.00-19.00 | vr/za 13.00-17.00

http://www.diversityandart.com/

Het keramische werk zoals het op de expositie te zien is

Persheng Warzandegan (rechts) en Peggie Breitbarth, kunsthistorica en een hele oude bekende van mij, die de tentoonstelling opende

var addthis_config = {“data_track_clickback”:true};

Tagged with: AIDA (Association Internationale des Défence des Artistes), Floris Schreve, hedendaagse kunst, Iran, Keramiek, Koerdistan, Midden Oosten, Persheng Warzandegan

1 comment

Living in exile in their own land; contemporary Native American artists

Posted in articles in English, artikelen die ook elders gepubliceerd zijn, hedendaagse kunst, kunst, Kunst Indiaans Amerika (hedendaags en precolumbiaans cultureel erfgoed), niet-westerse hedendaagse kunst by Floris Schreve on 11 juni 2010

http://onglobalandlocalart.wordpress.com/2011/12/07/living-in-exile-in-their-own-land-contemporary-native-american-artists/

English version of my original Dutch article on Contemporary Native American art, published in ‘Decorum’, journal of the department of Art History, University of Leiden, March 1997, issue 1+2 (also published on this blog, see HERE).

This article was my first real publication and also my first small research in the field of ‘contemporary art from outside the western world’. In that time the Leiden University was the only university in the Netherlands which started to explore this unknown field within the disciplinary of art history, today an important part of the subject ‘World Art Sudies’.

Since this project in the nineties I never lost my interest in this particular issue in studying contemporary art and world culture, which finally lead to my research to contemporary art of the Arab world in the diaspora, especially Iraq. But this was my first published article on this subject.

Jimmie Durham, Pocahontas’ underwear, mixed media, 1985

Contemporary Native American Art

‘I did not know then how much was ended. When I look back now from this high hill of my old age, I can still see the butchered women and children lying heaped and scattered all along the crooked gulch as plain as when I saw them with eyes young. And I can see that something else died there in the bloody mud, and was buried in the blizzard. A people’s dream died there. It was a beautiful dream . . . . the nation’s hope has broken and scattered. There is no centre any longer, and the sacred tree is dead’. [1]

Black Elk

‘While the entire world is in an identity crisis, the New Indian still knows who he is’ [2]

Fritz Scholder

These quotations, the first of the Lakota Black Elk on the massacre of Wounded Knee in 1890 and the second by artist Fritz Scholder (Luseno) from the early seventies, show the North American Indians in this century have experienced turbulent changes. After the various Indian nations and tribes were subdued and banned to reservations, it was thought that America’s original inhabitants would disappear very soon. Nearly a century later, despite the social and economic problems, the Native Americans found a defined identity in a totally changed world.
Also artistic the Native Americans manifest themselves in various ways. In the reservations, which are relatively isolated from the rest of American society, a revival can be observed of the traditional arts. This applies especially to the peoples in the south-western United States (Navaho, Pueblo, Hopi) and for the peoples of the Canadian west coast (Haida, Tlingit, Kwakiutl). Elsewhere in North America there is also a revival of various tribal traditions.
These artistic expressions are not limited to nostalgia. Many of these artists are experimenting with new materials and shapes to give the traditional imagery a contemporary face. The most famous artists who work in this way are the ‘sand painter’ Joe Ben Jr. (Navaho) and the goldsmith and sculptor Bill Reid (Haida).

Joe Ben Jr., The Four Arrow-people, sand and pigment on earth (http://www.tribalexpressions.com/painting/ben.htm)

In this context I will discuss the more recent emerged artistic expressions. Beside artists of Native American origin who work in the tradition of their own cultural heritage, since the fifties a new phenomenon emerged, called ‘pan-indianism’, a movement that was close related with the increasing political and emancipatory struggle of the original inhabitants of America. This new activism was mainly originated by Native Americans living outside the reservations, and mostly had received university education.
Although the first and for a while the only Indian with a university education, the famous Indian affairs commissioner Donehogawa or Ely Parker, lived in the nineteenth century, the Native Americans in general are still an underclass minority in American society. This new activism was mainly originated by Native Americans living outside the reservations, most by Native Americans citizens living in the cities. From the fifties however, there were more Indians who followed an academic education.
They were mainly representatives of this group who reconsidered their own identity. Also there were several political organizations established as ‘The National Congress of American Indians’ and militant movements like the ‘American Indian Movement’ (AIM) and ‘Red Power’ and organized political actions which sometimes took the attention of the world press, like the occupations of Alcatraz (1969) and Wounded Knee (1973, see this documentary by Roelof Kiers for the Dutch television of that time, Dutch and English spoken). In both cases these were intertribal actions, organized by AIM.
These activities can’t be understood out of context of the general protest movement of the sixties. The rise of the emancipation movement of Native Americans took place at the same time as the Civil Rights Movement and the Vietnam demonstrations. However, the most important Native American writer of that time, Vine Deloria Jr. (Lakota), president of the ‘National Congress of American Indians’ during the seventies and author of We talk, you listen, God is Red and Custer died for Your Sins, stipulates the differences with the Afro-American emancipation movement. Although he clearly expresses his sympathy for the Civil Rights Movement, in Custer died for your Sins (the title refers to the U.S. General Custer in 1876 with the Seventh Cavalry Regiment of the U.S. Army was massacred by the Lakota, the Western or Teton Sioux , led by Sitting Bull at the Little Bighorn) that the Native Americans strive for other goals than e.g. the Afro-Americans. In his view the main aim of the natives is not to integrate into American society, because Western culture is imposed on them involuntarily. In his manifesto Vine Deloria Jr. pleas as much as possible autonomy for the indigenous population, for self determination, land and particularly the maintenance of their own cultural heritage. In this regard he particularly criticizes the romantic attitude of some Westerners to the ‘noble savage’. He rejects a fashionable interest in Indian mysticism in the western world, in his opinion it is outright theft of ideas, from one hypocrisy after first massive genocide was committed on the Native Americans. [3] These ideas are also in line with that of Pam Colorado (Oneida), professor at the University of Toronto: ‘In the end non Indians will have complete power to define what is and what is not Indian, even for Indians … When this happens, the last vestiges of Indian Society and Indian rights will disappear. Non Indians will then ‘own’ our heritage and ideas as thoroughly as they now claim to own our land and resources’.[4]

Bill Reid (Haida), The Raven and the First Men, cedar wood, 1980 (Vancouver, British Columbia’s Museum of Anthropology)

The New Indians

It was in the context of renewed Indian activism ‘Pan-Indianism’ emerged as an artistic movement. It was not a movement relying on a particular cultural or tribal tradition. The first ‘Pan-Indian art’ of the New Indians, as these artists called themselves, was particularly protest art, inspired by Pop Art. Using irony these artists challenged the discourse of the dominant American culture.
The most famous representative of this movement was the late Fritz Scholder (1937-2005). Scholder was a teacher at the Indian Art Institute in Santa Fe (Arizona) from 1964 to 1969, an institute which taught both traditional Native American art and Western art. His Pop Art-like works Scholder explains in an ironical way and expose abuses while he denounce Western stereotypes.

Fritz Scholder, Super Indian 2# (with Ice-cone), acryl on canvas, 1971

A typical work is Super Indian # 2 (with Ice-cone). In this work Scholder shows a stereotype image of an Indian from the Great Plains with an ice-cone. This paradoxical work could be interpreted in two ways: whether it is about the traditional Indian who became a part of today’s consumers culture and thus has become a kind of brand , or it is about the Indian self-conscious, which, while retaining traditions are able to maintain in today’s society. With these kind of works Scholder ‘tries to rewrite American history’. [5]

T.C. Cannon, Andrew Myrick, oil on canvas, 1974

Another striking example of the engaged art of the New Indians is a work of Tommy Cannon (Caddo / Kiowa), entitled Andrew Myrick. This work refers to a notorious event in Native American history during the war of the Eastern or Santee Dakota in Minesota in 1862. As the easternmost group of the Dakota / Sioux nation, in contrary to the western branch where the great and more than twenty years struggle had yet to begin, the Santees were already incorporated in U.S. reserves and were dependent on food supplies from the U.S. government. Because the distribution was in the hands of corrupt merchants the Santees received almost nothing of the Government’s supplies. This was the reason for Chief Little Crow to complain. In response one of the merchants Andrew Myrick answered: ‘If they’re hungry, let them eat grass’. This incident was the immediate cause of the great revolt in Minesota. Myrick was one of the first people who were killed. When the Santees slain him they filled his mouth full of grass and they mocked him with the words ‘Myrick is eating grass himself’. [6]
The work of Wayne Eagleboy (Onondaga), We-the people is a clear example of the style of the New Indians. The title refers to the text of the U.S. Constitution. We see the American flag, but instead of the stars we see with a barbed wire behind the faces of America’s original inhabitants. An effective metaphor for the outsider in his own country, a theme that often plays a role in the contemporary art of the Native Americans.

Wayne Eagleboy, We-the people, acryl and barbed wire on buffalo skin, 1971

Exiles in their own land

Beside the New Indians, other artists emerged who reflect on their Native origin. In this context, we need to pay some attention to the writer N. Scott Momoday (Kiowa). This writer and professor of English literature at Stanford University (California) is one of the most influential theorists in the field of modern Native American culture in the United States. Although he is not a descendant of one of the various peoples of the Pueblo Indians (the Kiowa of the Great Plains were nomadic, although they are linguistically related to e.g. the Tewa, who have lived in Pueblos), he spent a part of his life in Jemez Pueblo, an ancient holy site that plays an important role in his work. This is reflected strongly in his novels, like House Made of Dawn (Pulitzer Prize 1969). The central theme of his work is ‘living in exile in your own country’. He argues the Native Americans, despite the domination, still have a spiritual connection to the land of their ancestors. Restricted in their freedom by political, bureaucratic and economic factors, it is hard for the Indians to continue their relationship with a particular location in freedom. [7]
According to Vine Deloria Jr. is this the central issue of the ‘Fourth World Nations’, a concept which he defines as follows: ‘The Fourth World are all aboriginal and native peoples Whose lands fall within national boundaries and techno-bureaucratic administrations of countries of the First, Second or Third Worlds. As such, they are peoples without their own countries or, people who are usually in the minority, and without the power to direct the course of their collective lives’. [8]
Several contemporary artists of Native American origin are concerned with this issue. Frequently these artists were born in reservations, but educated in the cities. The artists dicussed here have returned to their origins which they investigate from a new perspective. The relationship between people, history and land is a major issue for them. The artist George Longfish (Seneca / Tuscarora) introduced the term ‘land base’. Longfish: ‘… the interwoven aspects of place, history, culture, physiology, and their people a sense of themselves and their spirituality and how the characteristics of the place are all part of the fabric. When rituals are integrated into the setting through the use of materials and specific places and when religion includes one walks upon the earth- that is land-base’. [9]
Longfish considers the Navaho art of sand painting as an example of ‘land base’ because ‘sand as an artistic medium is a microcosm of the surrounding desert’ [10], a form of art, religion and place in one.

George Longfish, You can’t rollerskate in a Buffalo-herd, even if you have all the Medicine, acryl on canvas, 1979 (Lippard, p.110)

In his work You can’t skate in a Buffalo Herd You, even if you have all the medicine is the ‘land base’ element is very evident. In this abstract work the central circle and the motive of the four corners dominate the composition. Pictographic characters refer to landscapes and footprints. The circular shape and the characters resemble the type of shield that was formerly used by the nomadic tribes of the Great Plains. The appearance of the four directions is a very typical element of the Navaho sand painting, as applied by Joe Ben Jr., a traditional working Navaho artist, who in 1989 exhibited at the famous exhibition of Jean Hubert Martin Magiciens de la Terre, in the Centre Pompidou in Paris. [11]
You can’t rollerskate … could be a typical work might call pan-Indian, because elements are included of two different Indian cultures (those of the Great Plains nomads and those of the Navahos in the canyon areas of Arizona). These elements are not a part of the tradition of Longfish’ own origin; the Seneca and Tuscarora were sedentary farming peoples of the U.S. east coast. Longfish uses the circle motive, because he ‘was interested in the circle philosophy of the Native Americans. This title was chosen to put some ‘lightness into a serious painting’. [12]
In the context of this circle philosophy the following quote of the Lakota poet / mystic Black Elk of the early twentieth century is very relevant. Black Elk: ‘In almost everything the Idian does you find the circle motive, because the Power of the World always works in circles and everything tries to be round … The flowering tree was the living centre of the circle and the circle of the four winds made him grow … The sky is round and I’ve heard the earth is round like a sphere just like the stars. The wind turns around when it is at the very most. Birds build round nests because their belief is equal to ours. The sun rises and sets in an arch. The moon does the same and they both are round’.[13]

Jaune Quick To See Smith, Osage Orange, oil on canvas, 1985 (Lippard, p. 20). See also this dissertation Beyond Sweetgrass; the life and work of Jaune Quick-To-See Smith, by Joni L. Murphy, University of Kansas, 2008.

An artist who deals with a same kind of theme is Jaune Quick to See Smith (Salish). In her abstract work she is influenced by both the Native American pictographic tradition as the ‘classic modern masters’ like Klee, Gris, Picasso and Miró. Quick to See Smith’s use of color is inspired by the desert of New Mexico, where she lives. This is not the area where her ancestors came from (the original habitat of the Salish lay in the north-western states of Idaho and the State of Washington), but she also considers herself as a pan-Indian artist. She participates regularly in the so-called powwows, a twentieth century intertribal ritual, in which many elements of different tribes and cultures from across North America brought together in an eclectic way.
Quick to See Smith calls her more or less abstract work ‘narrative landscapes’, where ‘the epic element is visible only to one who is able to live in the barren, empty landscape itself’. Quick to See Smith: ‘When we talk, we talk in the past, and future present. When I paint I do the same. When you grow up in this environment, live is not romantic … Thus living language and are not embellished but simple and direct. I feel that in my paintings as well … I paint in a stream of consciousness so that pictographs on the rocks behind me muddling together with shapes of rocks I find in the yard, but all made over into my own expression. It’s not copying what’s there, it’s writing about it’.[14]
The work shown here, Osage Orange, is a clear example of such a ‘narrative landscape’. Between the abstract lines and color fields pictographic characters are all visible, pointing to recognizable figures, like humans, horses, snakes, a moose, astrological constellations and a canoe. The work as a whole represents a combination of natural forces and historical events, an imprint of space and time, according to the landbase philosophy always connected. The title refers to a small tree which branches were once used to make bows. When the first settlers came to the Osage Oranges were used as markers for barbed wire. ‘So this little shrub played two very different roles in two different cultures’, sais Quick to See Smith. [15] So even this apparent non-political work can’t be understood out of context of the current situation of the Native Americans.

Jimmie Durham, We have made progress, mixed media, 1991

Jimmie Durham

‘Don’t worry, I’m a good Indian. I’m from the West, love nature, and have a special, intimate connection with the environment. I can speak with my animal cousins, and believe it or not I’m appropriately spiritual (even smoke the pipe). I hope I am authentic enough to have been worth of your time, and yet educated enough that you feel your conversation has been intelligent. I’ve been careful not to reveal to much, understanding consumers is a product in your society, you can buy some for the price of a magazine … I feel fairly sure that I could address the entire world if only I had a place to stand . You (White Americans) made everything your turf. In every field, on every issue, the ground has already been covered’. [16]

With these somewhat cynical words Jimmie Durham begins his essay The Ground has already been covered, in ‘Artforum’, summer 1988. This article describes the overall occupancy of the original Indian land by the white dominant culture, both materially and spiritually. The land has been splintered in unities with defined but artificial borders and in almost everything the occupation is noticeable, even considering ideas and language. In a certain way the concept of Durham fits in the notion of ‘exile in their own country’ of Scott O Momoday and Vine Deloria Jr. The tone is rather sarcastic and laced with cynical irony, a major strategy of the artist.
Jimmie Durham (Arkansas 1940) is a Cherokee, one of the nations which in 1834 were expelled from their original habitat (approximately the current Georgia) and past the infamous ‘Trail of Tears’ to the ‘Indian Territory’, the current State of Oklahoma, more than one thousand kilometers to the west. In the words of Durham the Cherokee are ‘a nation of losers’, a notion that plays an important role in the work of this artist. [17]
Jimmie Durham began his career as a political activist in AIM until the movement was unbound in the early eighties. From that moment he focussed on his art, which indeed always involves commitment. Durham: ‘It would be impossible, and I think immoral, to attempt to discuss American Indian Art sensibly without making central political realities’. [18]
After a time, having lived in New York ( ‘the only place in the United States for an Indian somewhat liveable’), in 1989 Durham moved into Mexico, as ‘in the U.S. the homeland of the Cherokee has buried where for us it is not allowed to stay’. After his Mexican period, Durham left the American continent and lived successively in Japan, Belgium, Ireland. and finally Germany (Berlin) [19]

Jimmie Durham, Selfportrait, mixed media, 1986

Key issues in Durham’s work are identity and origin, language, the ‘subjective and ideologically loaded history’ (compare with Fritz Scholder), the stereotypes non-Indians have on Indians and the postmodern notion that almost everything has been said or written ( See ‘The Ground has already been covered’). In his statements Durham is often very outspoken and provocative. By example he considers the vast oeuvre of Picasso as a ‘form of environmental pollution’. The ‘vast profusion of images doesn’t contribute to communicate great ideas’, states Durham. [20]
In his art he confronts the audience with their own stereotypes and prejudices by holding a mirror. In ‘The Ground has already been covered’ he projects all prejudices, stereotypes and romantic falsifications that non-Indians have on Indians to himself. Durham confronts the reader with all manner of ironic ambiguity to unmask certain fixed ideas and refute them. Durham doesn’t have much hope on improvement. In a double interview, together with the Cuban artist Ricardo Brey on the eve of the Documenta IX in Kassel, he calls himself an ‘anti-optimist’. He explains that this is not the same as a pessimist, the difference is between a nuance he only knows the Cherokee language. The bottom line is the phrase ‘probably not’ could mean a ‘maybe’, the hope of a ‘nation of losers’. Durham calls this his main philosophy: ‘Our life is in an intolerable way absurd. Everything is so banal, so absurd, that you aim to grin at it. I am not doomster, but I tend to say probably not’. [21]
Durham work consists of installations, ready-mades and text, in which he show many possible ambiguities and paradoxes. He considers his ready-mades as one of the most ‘Native American elements’ in his work. Since the first confrontation with the Europeans the Native Americans were masters to let their new goods undergo a ‘Duchamp-like metamorphosis’. Cooking pots, beads and blankets were so transformed they were immediately identifiable as ‘Indian objects’.

Jimmie Durham, Karankawa, mixed media, 1983 (Lippard, p. 217)

Karankawa (1983) is a clear example of Durham’s ready-made objects. The processed skull was from a person belonged to the Karankawa, an extinct indigenous people, which Durham found at the beach of Texas. By putting the skull on a socle this person regains some of his dignity. Durham added the eyes, one outward (by a shell) and the other inward (through an empty candle holder).
An other work in which he uses the motive of the outward and inward eye is Self Portrait from 1986. It is one of his most macabre objects. We can see the template of a human body covered with scars and wounds and filled with texts, surmounted by a mask. With this work Durham might give the appearance that he introduces himself to the viewer. Among the texts are some excerpts from his essay The ground has already been covered, but are mixed with other text fragments. Irony and self-mockery are again a part of his strategies.
In the autumn of 1995 Durham exhibited in the Netherlands for the first time, with his installation The Center Of The World, in Museum ‘De Vleeshal’ in Middelburg. In the huge space Durham made a few subtle changes. First was a network of steel cables along the walls, which were laced as small objects, bones, walnuts and iron scrap. In the corner stood a chair showing a phone. On a small monitor in a different corner was a performance video display, which showed how Durham in the middle of a field was trying to install another phone. While he was doing this, there was a persistent ringing. At one point from outside of the image of the monitor someone threw with a stone the handset of the phone. But the sound of the ringing continued.
Somewhere on the wall was stuck a little note with the following message: ‘Please understand that, in spite of all appearances I am not your enemy. It is my duty to find the truth and I will. I hope it will cause as little trouble as possible’. [22]
Added to this installation Durham wrote a small booklet with poems, short stories, anecdotes and individual claims. The texts were written in the Cherokee [23], English, Japanese and French, the languages spoken in the various places where the artist had lived. These texts were more confusing than enlightening. For example: ‘Grandmother Spider said: “When I die bury me with my face to the East”. The Spring after, tobacco grew where her vagina was. That is the reason we smoke tobacco’. This seems another example of how Durham confronts the viewer (especially the viewer who is seeking for exotic and mystical truths of a ‘spiritual Indian’) by saddling him with semi-profound wisdom, as he did In his essay The ground has already been covered.
In the foreword of the booklet it seems Durham unveils some of his intentions. The main theme of this installations are perhaps surprising and illogical associative ‘connections’. Durham: ‘If you follow one line it seems logical, if you follow a second it could still be true, but with the third everything falls apart’.
The booklet ends with the poem ‘The Center Of The World’. Here Durham cuts the word ‘invisibilite’ in different smaller units and adds new elements, so that more new ‘connections’ are created, such as ‘business’ and ‘visibilité’. Finally, he suggests that the concept ‘The Center of the World’ was not chosen randomly for this location, because in Middelburg the telescope was invented (by Zacharias Jansen and Johannes Lipperhey in 1608), an instrument that has achieved again ‘new connections’.
In this installation he spectator is the ‘Center of the World’. All around him are logical and non-logical ‘connections’ and it is up to the spectator whether he uses these lines to come to interact. Durham doesn’t make it easy and frequently gives the signal ‘wrong connection’ (almost literally, see the telephones). In my view the ringing phone on the monitor view represents Durham futile attempts to make contact, as he tries in The Ground has already been covered in ‘Artforum’ ( ‘I could address the entire world if only I had a place to stand’). Although all options are open this again fits in Durham philosophy ‘probably not’.

An impression of Durham’s installation The Center of the World, which was also exhibited at ‘De Vleeshal’ in Middelburg (The Netherlands), 1995 (http://vleeshal.nl/en/tentoonstellingen/jimmie-durham-the-center-of-the-world)

Jimmie Durham, The Center of the World, at ‘De Vleeshal’ (detail)

Position and place

The first thing that strikes after discussing these artists is the enormous diversity. Now this fact is not as spectacular as the traditionally Native America was a great patchwork of very different peoples, languages and cultures. It is striking, when initially expected that decimated the Indian population at the beginning of the twentieth century would soon disappear, since the sixties a great revival can be observed from various political and cultural events, not necessarily exclusively belonging to a specific tribal or cultural tradition.
Remains for us to see if the categories which Susan Vogel has developed for classification of contemporary African art, also applicable to the contemporary art of Native America (this was a part of the original assignment in 1996, FS, see also http://www.susan-vogel.com/publications.html). At first sight maybe a little bit. In the traditional reserves is sometimes referred to ‘Traditional Art’ or ‘Functional Art’. Furthermore you can find many examples of ‘Extinct Art’ (eg tourist ‘totem poles’ in Vancouver, fixed ‘sand paintings’ of the Navaho or other ‘traditional objects’, mainly commercial artefacts for the tourist markets).
Yet I believe there is a danger in applying these types of African art on the contemporary art of the Native Americans. The situation of America’s original inhabitants is completely different than those of black Africa. Africa consists largely of former colonial countries, which are now the third world. The Indians of North America belong to the ‘Fourth World’, indigenous peoples are now dominated by imported culture, in this case within the boundaries of a First World country. This fact is, as previously shown, often essential on their contemporary art. To quote Jimmie Durham again: ‘It would be impossible, and I think immoral, to attempt to discuss American Indian Art sensibly without making central political realities’. Although the Fourth World issues in some areas of black Africa will play a role, perhaps as in southern Africa, where a very small minority of Bushmen is dominated by White Africans, Asians, Bantus and Zulus, is generally an African problem other than those of the North American Indians.
However, the history and current status of the Indians in Canada and the United States (often a minority and exiles in their own country) is an essential element for a decent understanding and interpretation of the contemporary Native American art and culture .

Floris Schreve

References

[1] Dee Brown, Bury my heart at Wounded Knee, New York, 1970, (Dutch edition, Begraaf mijn hart bij de bocht van de rivier, Hollandia, Baarn, 1973, p. 381)

[2] Axel Schultze, Indianische Malerei des Nord Amerikas 1830-1970, Stuttgart, 1973, p. 75

[3] Lucy Lippard, Mixed Blessings; New art in multicultural America, New York, 1990, p. 117

[4] Lippard, p. 117

[5] Schultze, p. 75.

[6] Brown, p. 44, 48

[7] See about this history http://www.loc.gov/rr/program/bib/ourdocs/Indian.html[

[8] Lippard, p. 109

[10] Lippard, p. 109

[11] Jean Hubert Martin, Magiciens de la Terre, Musee Nationale d’ Art Moderne Centre Pompidou, Parijs, 1989, p. 92-93

[12] Lippard p. 109

[13] Ton Lemaire, Wij zijn een deel van de Aarde, Utrecht, 1988, p. 22

[14] Lippard, p. 119

[15] Lippard, p. 14

[16] Jimmie Durham, The ground has already been covered, in ‘Artforum’, summer 1988, New York, p. 101.

[17] Domenic van den Boogaard, Let Geerling, Outsiderart betekent uitsluiting; een gesprek tussen Ricardo Brey en Jimmie Durham, ‘Metropolis M’, nr. 4, Utrecht (The Netherlands) 1992, p. 24.

[18] Lippard, p. 204

[19] Hans Hartog Jager, Durham verstrikt bezoekers in netwerk van draad en botten, NRC Handelsblad (The Netherlands), 20-5-1995.

[20] van den Boogaard, Geerling , p. 24.

[21] idem, p. 25

[22] Jimmie Durham, The Center of the World, Middelburg, 1995, see http://vleeshal.nl/en/publicaties/jimmie-durham-document-3 .

[23] Although most of the Native American cultures of North America were non alphabethic (perhaps the Delaware, or Leni Lenape of the Eastern US Coast were an exeption) the Cherokee developed after the European invasion an alphabet of their own. This alphabet was developed by Sequoya (1760-1843), who used the phonetic European system by developing his own characters. The alphabet of Sequoya is still used by the Cherokee (see http://www.britannica.com/EBchecked/topic/535250/Sequoyah)

2 comments

tentoonstelling Diversity & Art: Ziad Haider- زيــــــــاد حيـــــــدر

(pdf)

Ziad Haider |Untitled| 1997-oil-canv-70×50

Ziad Haider زيــــــــاد حيـــــــدر

Ziad Haider werd in 1954 geboren in Amara, een stad in het zuiden van Irak, gelegen aan de Tigris, zo’n 200 kilometer ten zuiden van Bagdad. Zijn vader was leraar Engels en de meeste van zijn broers en zussen volgden hun opleiding aan de universiteit. Toen Ziad 18 was overleed zijn vader. Kort daarna verhuisde zijn familie naar Bagdad.

De jaren waarin Ziad opgroeide vormden een roerige periode voor Irak. In 1958 had een groep nationalistische officieren, gesteund door zowel de communisten en verschillende nationalistische groepen de door de Britten gesteunde monarchie omvergeworpen. Deze staatsgreep leidde een paar jaar later tot een tweede staatsgreep, waarbij de Ba’thpartij voor het eerst een gooi naar de macht deed. In de korte tijd dat deze partij over Irak heerste oefende zij een vernietigende terreur uit. Snel daarna volgde er weer een tegencoup, waarbij een autoritair militair regime de orde voor een paar jaar wist te handhaven. In 1968, iets na de Arabische nederlaag tegen Israël, die in de hele Arabische wereld voor instabiliteit zorgde, greep de Ba’thpartij voor de tweede keer de macht. Het regime zou aan de macht blijven tot de Amerikaanse invasie van 2003.

Toch was de greep van de partij op de samenleving nog niet zo sterk toen Ziad Haider in 1972 ging studeren aan de Academie voor Schone Kunsten in Bagdad. Ondanks de turbulente recente geschiedenis en de vaak instabiele situatie had Irak een bloeiende kunstscene, een van de invloedrijkste van het Midden Oosten of zelfs de islamitische wereld. Vanaf het begin van de jaren vijftig had een groep kunstenaars, verenigd in de ‘Bagdadgroep voor Moderne Kunst’, waarvan de beroemde kunstenaar Jewad Selim het middelpunt was, de toon gezet en was Irak op het gebied van de artistieke avant-garde een van de gidslanden in de regio. Naast

Ziad Haider, Selfportrait, 1991 / oil on canvas / 240 x 140

Jewad Selim waren de kunstenaars Faiq Hassan, Shakir Hassan al-Said en Mahmoud Sabri beroemd in de hele Arabische wereld en werden zij veel nagevolgd. Vooral de invloed van Shakir Hassan, overigens een van Ziads docenten, was bijzonder groot; zijn stijl van het combineren van de islamitische abstracte traditie met een modernistische stijl heeft zijn sporen nagelaten in de kunst van de hele Arabische wereld. Maar dit was zeker niet de enige richting van de Iraakse moderne kunst, die buitengewoon pluriform was.

Precies rond de tijd dat Ziad zijn studie voltooide (in 1976) begon de situatie heel langzaam te veranderen. In een televisie-interview met de IKON vertelde Ziad: ‘Ik behoorde tot de laatste lichting studenten aan de kunstacademie die geen lid hoefde te worden van de Ba’thpartij. Kort daarna zou alles anders worden. Na de academietijd kregen studenten die partijlid waren beurzen om in het buitenland te studeren en werden zij door de staat gesteund. Ik kon het leger in’.

Hoewel Ziad eind jaren zeventig verschillende exposities had en daarnaast ook actief was als modeontwerper had zijn weigering om lid van de Ba’thpartij te worden grote consequenties. In 1979 eiste Saddam Hoessein de alleenheerschappij op en begin 1980 stortte hij zijn land in de oorlog met Iran. Vele jonge Iraki’s werden de oorlog ingestuurd om aan het front als soldaat te dienen en ook Ziad trof dit lot. De Irak/Iran oorlog was een vernietigende loopgravenoorlog, waarin uiteindelijk een miljoen Iraki’s (en een miljoen Iraniërs) de dood vonden. De jaren van oorlog betekenden een lange onderbreking van Ziads loopbaan als kunstenaar. Zijn leven zou nog een veel heviger wending nemen toen hij midden jaren tachtig, gedurende een kort verlof in Bagdad, werd gearresteerd, omdat iemand over hem had geklikt bij de geheime dienst. Voor vijf jaar verbleef Ziad Haider in de beruchte Abu Ghraib gevangenis, de donkerste periode van zijn leven (1986-1990). Nadat hij was vrijgelaten werd hij weer terug het leger ingestuurd dat net Koeweit was binnengevallen. Ook de Golfoorlog van 1991 maakte hij volledig mee.

Ziad Haider | Untitled | 1999-mixed-media-80×60

Direct na de oorlog brak in Zuid Irak een grote opstand uit tegen het regime in Bagdad. De opstandelingen, bestaande uit de Shiïetische bevolking en een deel van de Iraakse troepen die halsoverkop Koeweit hadden moeten verlaten, rekenden op steun van de Amerikanen. Op het allerlaatste moment besloten de Amerikanen de rebellen niet te steunen en stonden zij er alleen voor toen het regime in Bagdad terugsloeg. Tienduizenden opstandelingen kwamen om het leven. Ook in het noorden kwamen de Koerden in opstand. Uiteindelijk stelden de geallieerden een no-fly zone in, maar toen was het voor de opstandelingen al te laat. Tot in de jaren erna maakte het regime jacht op mogelijke tegenstanders en ook Ziad had alle redenen om zich zorgen te maken. Zijn laatste grote werk dat hij in Irak maakte, een zelfportret, zegt eigenlijk alles. Dit werk heeft hij overigens moeten achterlaten en is helaas later door het regime vernietigd.

In 1992 ontvluchtte hij Irak. Voor vijf jaar verbleef hij achtereenvolgens in Syrië en Jordanië, totdat hij in 1997 als vluchteling aan Nederland werd toegewezen. Met een paar schilderijen en een bijzonder schetsboek, kwam hij aan in ons land, waar hij zich vestigde in Amersfoort. De tekeningen in dit schetsboek, voor het eerst te zien op deze tentoonstelling, zouden de basis vormen voor zijn Nederlandse oeuvre dat hij in de jaren daarop verder zou uitwerken.

Na Amersfoort woonde hij voor korte tijd in Almere en vervolgens in Amsterdam. Net als voor veel van zijn lotgenoten, was het in eerste instantie niet makkelijk om zich hier als kunstenaar te vestigen. Naast dat hij doorwerkte aan zijn persoonlijke stijl, werkte hij ook veel als portrettist en tekende hij portretten van passanten op het Leidse Plein en het Rembrandtplein. Hier ontmoette hij ook zijn partner, de kunstenares Paula Vermeulen, die eveneens gedurende de zomermaanden portretten tekende. Uiteindelijk gingen zij wonen aan de Rozengracht.

Ziad Haider | Untitled | 1997-drawing-70×50

Nu hij na een bewogen leven zich in rustiger vaarwater bevond, begon Ziad Haider aan de opbouw van zijn indrukwekkend Nederlandse oeuvre. Naast dat hij portretten bleef tekenen en ook samen met Paula teken en schildercursussen gaf, begon zijn typerende persoonlijke stijl steeds meer vorm te krijgen. Hoewel hij ook in zijn ‘vrije werk’ figuratieve elementen toeliet, was zijn stijl grotendeels abstract, al bevatten zijn abstracte werken wel degelijk verwijzingen naar de werkelijkheid, zoals concrete gebeurtenissen uit zijn leven, of zaken die hij direct waarnam. Deze werden echter getransformeerd in een geheel eigen abstracte beeldtaal.

Het spreekt natuurlijk vanzelf dat zijn ervaringen in Irak fundamenteel waren voor zijn werk, zowel zijn tijd in het leger als de periode die hij in de gevangenis moest doorbrengen. Beide grote potloodtekeningen verwijzen hier natuurlijk direct naar. Het nummer 4445 was Ziads soldaatnummer. Een ander element, dat hier figuratief is weergegeven, maar in veel van zijn schilderijen in een meer geabstraheerde vorm terugkeert, zijn de weergave van zijn voeten. Dit motief refereert aan verschillende gebeurtenissen in zijn leven. Als soldaat moest Ziad Haider vaak lange marsen afleggen. Toen hij uit de gevangenis werd vrijgelaten was hij de enige van zijn medegevangenen die nog amper in staat was om op zijn voeten te staan. En natuurlijk hebben zijn voeten hem verder gedragen, op zijn lange reis in ballingschap, totdat hij uiteindelijk een veilige plaats vond.

Het gegeven van de voeten is niet het enige herkenbare in Ziads werken. Vaak zijn er min of meer antropomorfe elementen te ontdekken. Deze lijken vaak versmolten met vormen die doen denken aan gloeiend metaal. Het thema mens en machine speelt in het werk van Ziad een belangrijke rol. Ook dit gegeven hangt vanzelfsprekend nauw samen met zijn eigen geschiedenis van oorlog en gevangenschap.

Ziad Haider | Untitled | 2003-acr-canv-95×70

Voelbaar is in sommige werken ook de claustrofobische ruimte, die refereert aan zijn verblijf in de loopgraven, de tank en daarna de cel, al zijn deze ervaringen altijd door een transformatieproces gegaan, waardoor ze zijn te vervatten in kunst.

De in Nederland wonende Iraakse journalist, dichter en criticus Karim al-Najar over Ziad Haider: ‘For a very long time the artist, Ziad Haider, has been living in solitude, prison and rebellion. On this basis, the foregoing works constitute his open protest against the decline, triviality and prominence of half-witted personalities as well as their accession of the authority of art and culture in Iraq for more than two decades. Here we could touch the fruits of the artist’s liberty and its reflection on his works. For Ziad Haider has been able to achieve works showing his artistic talent and high professionalism within a relatively short time. We see him at the present time liberated from his dark, heavy nightmares rapidly into their embodiment through colour and musical symmetry with the different situations. It indeed counts as a visual and aesthetic view of the drama of life as well as man’s permanent question, away from directness, conventionality and false slogans’.

Untitled 2002 acryl on wooden boxes

Een uitgesproken voorbeeld waarin Ziad elementen uit zijn persoonlijke geschiedenis transformeert en uiteindelijk een plaats geeft in zijn abstracte beeldtaal is het grote doek uit 2004. Ziad zelf over dit werk in een interview voor de IKON televisie: ‘Veel officieren, soldaten, maar ook burgers hebben een lintje gekregen voor hun medewerking om van het land een grote puinhoop te maken. In dit werk heb ik gebruik gemaakt van fragmenten van linten en medailles, die men dan kreeg opgespeld. Ik heb deze elementen alleen toegepast tegen de achtergrond van de verwoestingen en de onzinnige oorlogen die ik gedurende twaalf jaar heb meegemaakt. Ik heb twaalf jaar in het leger gediend, waarvan ik vijf jaar in de gevangenis heb gezeten’.

Untitled 2003 acryl on canvas 150 x 100

Zijn verhaal wist Ziad soms ook krachtig te vatten in een aantal tekeningen, waarin hij ook experimenteerde met onconventionele technieken. In het eerste voorbeeld is te zien hoe hij in een vel met een in het Arabisch gedrukte tekst brandvlekken heeft aangebracht, waardoor deze tekst vrijwel onleesbaar en verminkt is geraakt. De schroeiplekken vertellen het verhaal opnieuw, wellicht op een andere manier, die wellicht nog indringender is.

In de lange aanloop van de laatste Amerikaanse invasie in Irak maakte Ziad een hele serie inkttekeningen, die hij vervolgens met een datumstempel bewerkte. Los van het picturale effect is dit natuurlijk ook een heel universeel symbool en een krachtige metafoor voor een aspect voor zijn leven. Ziad heeft zich gedurende zijn leven vele malen in situaties bevonden dat er geen andere keus was dan de dagen aftellen en wachten. Zie zijn lange tijd in de loopgraven, zijn lange tijd in een claustrofobische tank, zijn dagen in de gevangenis. Maar ook in ballingschap, zoals zijn verblijf in diverse landen in de hoop op een veilig heenkomen, tot zijn lange wachten in de Nederlandse vluchtelingenopvang. En als je eenmaal balling bent

Ziad Haider | Untitled | Schroeiplekken op papier

2000-fire on paper-30×21

Untitled Gemengde technieken op papier 2002 drawing 30 x 21

geworden, betekent dit afwachten langs de zijlijn op wat er met je land gaat gebeuren, zonder dat je er zelf nog iets aan kan doen, of er zelfs kunt zijn voor je dierbaren die daar zijn achtergebleven. Je bent definitief een outsider geworden, zonder zelfs maar de geringste invloed te kunnen uitoefenen. Het enige wat je kan doen is de gebeurtenissen vastleggen. Dat is wat Ziad heeft gedaan, maar dan op zijn manier als kunstenaar.

In een bepaald opzicht kwam er uiteindelijk wel een grote verandering. Hoewel Ziad, net als veel van zijn lotgenoten in ballingschap, zich grote zorgen maakte en uiteindelijk tegen de Amerikaanse invasie waren, kwam er uiteindelijk een eind aan de heerschappij van het regime van de Ba’thpartij. In de woorden van zijn vriend de Iraakse dichter Salah Hassan: ‘Ik dacht dat ik droomde, knipperde nog even met mijn ogen en werd wakker. De beelden uit Bagdad waren echt; Saddam was gevallen’.

Hoe groot de bedenkingen bij de motieven van de Amerikanen ook waren zowel bij de invasie als wat ze vervolgens met Irak zouden doen, het betekende voor Ziad wel een mogelijkheid om weer naar zijn land te bezoeken. In de herfst van 2003 zette hij deze stap. Zijn bezoek aan Irak maakte grote indruk en had ook zijn weerslag op de laatste serie werken die hij maakte. Allereerst veranderde zijn palet. Het intense rood, dat zijn werken voor die tijd sterk had gedomineerd, werd vervangen door sobere bruinen en grijzen. De heftige bewegingen in zijn composities maakten plaats voor een regelmatige opbouw.

Ziad Haider | Untitled | 2004-oil-canv-150×150-painting-mrt-2004

Het hier getoonde voorbeeld, een van zijn laatste grote werken, laat die verandering duidelijk zien. Toch zitten ook in dit werk veel zaken verwerkt met zijn vroegere ervaringen, al benadert hij zijn thematiek vanuit een nieuw perspectief. Naast dat in dit werk zijn impressies zijn verwerkt van de indrukken die hij had opgedaan aan zijn bezoek aan Irak, is de directe inspiratiebron een andere. Eind 2003 was er in Amsterdam een grote openluchttentoonstelling te zien De aarde vanuit de hemel van de Franse fotograaf Yann Arthus Bertrand. De luchtfoto’s van deze fotograaf waren op grote billboards in de buitenlucht tentoongesteld aan het Waterlooplein. Een van deze foto’s (zie hier) laat een surrealistisch beeld zien van een chaotische verzameling uitgebrande Iraakse tanks bij de Mutla Range, in de woestijn van het grensgebied van Koeweit en Irak, na een Amerikaans luchtbombardement in paniek achtergelaten door de soldaten. De geblakerde wrakken van de Iraakse legervoertuigen bij de Mutla zijn daar jarenlang blijven liggen en hadden de bijnaam ‘de karavaan van de dood’. Ziad kende deze karavaan van de dood maar al te goed, namelijk uit eigen ervaring, maar zag de restanten van deze gruwelijke gebeurtenis voor het eerst vanuit deze invalshoek, bijna alsof het een abstracte compositie was. De hel die hij op de grond had meegemaakt, zag hij nu van een afstand, letterlijk vanuit een ander perspectief. Ook elementen van die foto heeft hij verwerkt in dit grote abstracte doek, zij het op een indirecte manier.

Het bovenstaande werk was ook de blikvanger van het festival ‘Iraakse kunsten in Amsterdam’, voor Ziad Haider en voor veel andere Iraakse kunstenaars een belangrijk hoogtepunt. Het huis van Ziad en Paula was altijd al een belangrijk trefpunt van vele Iraakse kunstenaars, dichters, musici en journalisten. Daar ontstond ook het idee voor het festival. Op initiatief van Ziad besloten een aantal kunstenaars en dichters om gezamenlijk naar buiten te treden voor een culturele manifestatie. De belangrijkste drijfveer was om te laten zien dat er ook een ander Irak was. In het najaar van 2004 werd er een expositie georganiseerd en traden er gedurende anderhalve maand op verschillende middagen Iraakse dichters, musici en acteurs op. Het festival, dat goed bezocht werd, betekende een reünie van vele oorspronkelijke artistieke talenten en vooral een groot feest van de Iraakse kunst en cultuur in Nederland. De dichtbundel, die nav dit festival twee jaar later uitkwam is dan ook aan Ziad opgedragen.

Het jaar daarop leek een voorspoedig jaar te worden. Ziad kreeg een nieuw atelier, in het havengebied buiten Amsterdam. Hij was daar nog bezig het atelier gebruiksklaar te maken toen hij in januari 2006 getroffen werd door een hartaanval en overleed.

Voor Ziads vele vrienden, in de eerste plaats Paula, maar ook veel Iraakse kunstenaars in Nederland en de paar Nederlanders die zich met de kunst van Irak bezighielden, waaronder ikzelf, betekende het overlijden van Ziad een groot verlies. Naast dat hij een bijzonder kunstenaar was en dat hij zeker ook in Nederland nog veel verder had kunnen komen, was dit ook het verlies van iemand die ons zeer dierbaar was. Met deze tentoonstelling brengen we hem en zijn werk een hommage, dat er gelukkig nog is en het verdient om gezien te worden.

Floris Schreve, april 2010

Ziad Haider – Al Almara, Irak 1954 – overleden 2006 in Amsterdam

Andere artikelen over Ziad Haider

The Duality of Light and Darkness
contributed by Adnan Husayn Ahmed http://www.ziadhaider.net/contributions_duality.php

The Sense of Paradox
contributed by Sa’ad Hadi http://www.ziadhaider.net/contributions_paradox.php

Dineke Huizenga, ‘De geschiedenis als materiaal’, Soera 12/3, 2004

High Professionalism and Accumulated Treasure
contributed by Karim al-Najjar http://www.ziadhaider.net/contributions_treasure.php

The Language of Contrast
contributed by Ahmed al-Sudani http://www.ziadhaider.net/contributions_contrast.php

Documentaire over oa Ziad Haider http://www.ikonrtv.nl/factor/index.asp?oId=924

Het programma van ‘Ik stap over de boog van duisternis; Iraakse kunsten in Amsterdam’, door Ziad geïnitieerd http://aidanederland.nl/wordpress/archief/discipline/multidisciplinair/seizoen-2004-2005/iraakse-kunsten-in-amsterdam/

Het gedicht ‘Ziad Haider’, van de in Nederland wonende Iraakse dichter Naji Rahim (Arabisch, hij zal dit op de opening voordragen) http://www.ziadhaider.net/contributions_poem.php

De dichtbundel, verschenen naar aanleiding van het festival, Dwaallicht; tien Iraakse dichters in Nederland, (red. Chlaan Charif, Dineke Huizenga en Mowaffk al-Sawad) uitgeverij de passage Groningen, 2006, is aan Ziad Haider opgedragen

Een In Memoriam op de site van de Iraqi Artists Association, door Amr Hanna (Arabisch): http://al-nnas.com/THEKRIAT/21zd.htm

Obituary Ziad Haider (1954-2006) by Dineke Huizenga: http://aidanederland.nl/wordpress/kunsten/beeldend/ziad-haider/

Exhibition of works of the late – Z I A D H A I D E R – from April 25 till June 12, 2010

زيــــــــاد حيـــــــدر

Ziad Haider, Untitled, oil on canvas, 1997

OPENING will take place on SUNDAY APRIL 25 at 4.00 pm – door opens at 3.00pm

by Chris Keulemans – writer and director of ‘De Tolhuistuin’ in Amsterdam North

Ziad Haider, Al Almara, Iraq 1954 – 2006 Amsterdam – a tribute

The Iraqi painter Ziad Haider did his studies in Baghdad at the Academy of Fine Arts. He became a recognised artist. He exhibited inside and outside Iraq. His life was marked by the wars by Iraq against Iran (1980-1988) and the Gulf War (1990-1991). It had a strong impact on his work.

In 1997 he arrived in the Netherlands with some paintings and a few sketches in pencil that reflected the turbulence in his personal history. The sketches will be exhibited for the first time. They form the basis for his Dutch oeuvre that will be on show in the exhibition: Paintings in intense reds and black and a few big drawings in black pencil.

Ziad Haider died in 2006 in Amsterdam.

With this exhibition BeemsterArtCentre honours Haider as a remarkable artist. He was much loved by many people and the centre where many Iraqi refugee artists met. The results of the sales during this exhibition will benefit Ziad’s family in Iraq.

Wednesday May 19 – ‘Origin and Development of Modern Art in Iraq’

Lecture by Floris Schreve – Dutch spoken (see also this article in Dutch)

See also Ziad Haider’s website: http://www.ziadhaider.net/home.php

25 april – Z I A D H A I D E R – 12 juni 2010

OPENING ZONDAG 25 APRIL om 16.00uur – deur open 15.00uur

door Chris Keulemans – schrijver en directeur van de Tolhuistuin in Amsterdam Noord

BeemsterArtCentre | Sint Nicolaasstraat 21 | 1012 NJ | Amsterdam

Ziad Haider – Al Almara, Irak 1954 – overleden 2006 in Amsterdam

– een eerbetoon

Ziad volgde zijn opleiding aan de Academie voor Schone Kunsten in Bagdad in de periode 1972 -1976. Van meet af aan kreeg hij erkenning voor zijn werk en exposeerde in en buiten Irak. Zijn leven werd getekend door de oorlogen van Irak tegen Iran (1980-1988) en de Golfoorlog (1990-1992). Zijn werk draagt daar de sporen van.

In 1997 kwam Haider aan in Nederland met een paar schilderijen en een handvol potloodschetsen betrekking hebbend op zijn persoonlijke, bewogen geschiedenis. Deze schetsen worden voor het eerst tentoongesteld. Ze vormen de basis voor zijn Nederlandse oeuvre dat in deze expositie wordt getoond: doeken met Intens en heftig kleurgebruik en een drietal grote potlood tekeningen.

Ziad Haider overleed in 2006 in Amsterdam.

Met deze expositie wil BeemsterArtCentre eer bewijzen aan Haider. Hij was geliefd bij velen en een gastvrij ontmoetingspunt voor een grote kring van gevluchte kunstenaars uit Irak.

De opbrengst van de verkoop tijdens de expositie zal ten goede komen aan zijn familie in Irak.

Woensdag 19 mei om 20.00

L e z i n g

door Floris Schreve

‘Oorsprong en ontwikkeling van de moderne kunst in Irak’

zie ook dit artikel

(deur open vanaf 19.30)

Diversity & Art | Sint Nicolaasstraat 21 | 1012 NJ | Amsterdam

open do 13.00-19.00 | vr t/m za 13.00-17.00

zie ook de website van Ziad Haider: http://www.ziadhaider.net/home.php

Wegens grote belangstelling zal de expositie van

Z I A D H A I D E R

worden verlengd

t/m zaterdag 12 juni

Openingswoord van Chris Keulemans

Ziad Haider
Beemster Art 25 april 2010

Het eerste dat je opvalt aan de schilderijen en tekeningen van Ziad Haider is dat de wereld erachter altijd groter is dan het werk zelf. Hoe compact en solide veel van de composities ook zijn, ze zijn niet in zichzelf besloten. Het mogen stuk voor stuk samengebalde bonken levenservaring zijn, massief ingeklonken beelden met diepe lagen, ze zijn niet opgesloten binnen de lijst. Een man in een gevangeniscel is meer dan zijn lichaam tussen vier muren; hij is ook, en vooral, de imprint van de man die daarbuiten leeft en denkt en rouwt en feest, een man die onder de open hemel een geschiedenis en toekomst heeft, een leven dat zich elke dag verder uitbreidt. Zo zie je ook in het werk van Ziad tegelijk de geconcentreerde intensiteit van een gevangen moment als de woede en het verlangen van een geest die zich niets gelegen laat liggen aan welke inperking dan ook.

Ik heb Ziad Haider nauwelijks gekend. Een mooie man, dat zag ik meteen, die zich makkelijk bewoog tussen de vrienden en vreemden om hem heen, tijdens de enkele evenementen dat ik hem kort ontmoette. Zo iemand die je, onmiddellijk en zonder dikke boeken te hoeven lezen, doet begrijpen waarom onrecht onrecht heet. Er valt geen enkele reden te bedenken waarom zo’n man een leven moet lijden van oorlog, gevangenis, marteling, vlucht en de pijn van ballingschap. Je hoeft geen kamerdebatten te voeren om te begrijpen waarom zo’n man hier, of waar dan ook ter wereld, welkom hoort te zijn.
En toch heeft hij het allemaal meegemaakt. Gedwongen te vechten in twee oorlogen – de Iraaks-Iraanse oorlog en de Golf-oorlog – kende hij de claustrofobie van de tanks, de uitputting van marsen door de woestijn, de angst in de loopgraven. Toen hij later in een aangeschoten bui besloot tegen een portret van Saddam Hussein aan te plassen werd hij aangegeven en verdween hij voor vijf jaar in de gevangenis van Abu Ghraib. Daar werd hij zo zwaar gemarteld dat hij nauwelijks meer kon lopen. Maar hij liep. Zijn voeten droegen hem van Irak naar Syrië, Jordanië en Nederland. Hij heeft die trotse voeten in veel van zijn werk vereeuwigd. Eenmaal in Amsterdam vond hij de liefde. Paula en hij woonden aan de Rozengracht; hun huis werd een ontmoetingsplek voor vrienden van ver en dichtbij. Zo werd hij een van die mensen die ervoor zorgden dat de Irakese intelligentsia nu ook een niet weg te denken onderdeel vormt van het culturele leven in deze stad. Een van die mensen die ervoor zorgden dat de ervaring van oorlog, gevangenschap, dictatuur en ballingschap nu ook deel uitmaken van ons collectieve bewustzijn.

Zelf ben ik een Amsterdammer die drie gelukkige jongensjaren heeft doorgebracht in Bagdad, tussen 1965 en 1968, als zoon van een ontwikkelingswerker. Ik herinner me een kleurige, levendige stad, de lichtjes langs de Tigris, de groene parken, de wijde boulevards en de volgestouwde markten, waar een Hollands jongetje met zongebleekte haren zich overal welkom voelde.
Des te meer grijpt het me aan om te zien hoe donker en grimmig in deze werken het residu is van Ziads Irakese jaren. Het zwart, grijs, rood en oranje van machinerie, gevangenismuren, vuur en explosies, ze domineren alles. Het is een loden herinnering die al het andere overweldigt. Het zou de zwaarte van dit werk verstikkend maken, als er niet ook de sprankjes licht waren, het verzet dat zich uit in koppige verfstreken, vormen die uit de bocht vliegen, de diepte van de wereld achter en buiten de muren.

Een schilder kan in van alles gevangen zitten. In de traditie van grote voorgangers die geen tegenspraak dulden. In de vergulde tralies van zijn techniek. In de obsessies die zijn blik op het leven als inktvlekken zwart kleuren. In de nachtmerries die zijn wakende uren overschaduwen. In de basisvormen die zich keer op keer aan hem opdringen, telkens als hij aan een blanco doek begint. En zelfs letterlijk, tussen de muren van een foltercel die al teveel menselijke pijn hebben gezien.
Ziad Haider kende al die vormen van gevangenschap. Hij droeg de cel met zich mee. De eenzame opsluiting bleef terugkomen. Uiteindelijk is hij er zelfs aan bezweken, in 2006, toen de berechting van Saddam Hussein, de dictator die verantwoordelijk was voor zoveel van het onrecht in zijn leven, hem op het hart sloeg. In zijn werk is bijna fysiek te zien hoe hij de gevangenschap schilderij na schilderij te lijf ging, in het onstuitbare verlangen er ooit doorheen te breken. Elk nieuw werk was een stap op weg naar de bevrijding. Naar het lopen onder een open hemel, de vrijheid tegemoet.
De horizon lag open achter het zwart, grijs en rood. Nu zijn werk liefdevol bij elkaar is gebracht in deze ruimte is dat beter dan ooit te zien.

Chris Keulemans, 25-4-2010

Chris Keulemans en de dichter Naji Rahim op de opening, 25-4-2010

Ziad Haider

door Naji Rahim (helaas geen vertaling beschikbaar)

زيــــــــاد حيـــــــدر
ناجي رحيم *

لا رتوشَ على جبينِ الليل
لا نجومَ تـُوقِدُ حطبَ الأحلام
لا امرأةَ تقفُ عند النافذة
لا تلويحةَ دافئةً كفـِراش ِالمـُتـْعـَبِ
أعمارٌ يأكلُها السّوس ُ

( ولكنّي من الأحزانِ تعبتُ )
لا أَرثيكَ بل أَرثي الشوارعَ والسّاحاتِ التي غادرتْكَ
أَرثي العابرينَ على الأرصفةِ بوجوهٍ مجعَّدة
أَرثي المأخوذينَ بأرباحِ اليوم،
المتورّمينَ في أحشـاءِ الحانات
أَرثي الأطيافَ التي تـتقافـزُ في مخيّـلتي
أَرثي قطّتَكَ الصغيرة
نَسَتْ طعامَها ونامتْ تحت كرسيٍّ في سـَوادِ المرسم ِ
أَرثي باولا ** المشدوهةَ وهي تحدّقُ في ساعةٍ على الجدار
تبتسمُ وهي تـسافرُ في الوجوهِ تُبحرُ في العيونِ ولا ترى شيئا

وحدَكَ إلى ركنٍ لايَطرقـُه الناس ْ

قبل أسبوعين ِ
في ليلةٍ عراقيةٍ مـنـزوعة ٍ عن العراق
في أمستردامَ في حفل ِتوقيع ِالكتابِ عانقتَني ولم يَدُرْ في بالي
أنّكَ مهمومٌ بالسّفرِ إلى أقصى الأرض ِ
وحدَكَ إلى ركن ٍ لا يَطرقـُه النـّاسُ ولا حتى قطتُكَ الصغيرة

الآنَ وعندَ البابِ على الشارع ِ
حيثُ مسافةٌ بحجمِ الكونِ تَفصلُنا
أراكَ َواقفاً في معطفِكَ الأسودِ مـُطرقاً وأنتَ تنظر ُإلى أسفل
آهٍ لو عرفتُ فيمَ تُـفَكّر …

**باولا رفيقة حياة الفنان زياد حيدر في هولندا وهي تحترف التشكيل أيضا

* شاعر عراقي مقيم في هولندا
هولندا

05-01-2006

Ziads vriend en collega-kunstenaar Qassim Alsaedy (zie ook deze eerdere bijdragen)

Bird of the south:
Ziad Haider

The blockaded bird, bird of the south,
Had only one choice,
just one tree, there… far away , beyond the farthest dreams; paradise tree ; where he could gather, whatever he likes, without to be afraid or to be punished…
The freedom tree…
Ziad call it; dream’s port,
While the others call it: Holland
There was our second meeting, after three decades of absence; the first was at the academy of fine arts in Baghdad in the early seventies…
From that port; we both and other friends, navigated our art ships to explore the new world of art.

The immigrant bird: Ziad Haider
Was busy, furnishing his nest with brushes, colors and over full glass of eagerness to his; first branches, first loved home, which have been stolen from his fingers hand.
The land which had been minimized to be just a prison cell or front of war.
The dictator took a lot of the dear things of Ziad, but his long black coat, but his glorious heart, but his soul civilization, hospitality, but his talents and kindness .
Ziad was happy in his Amsterdam. He got back the sense of life, the fascists had to broken in Ziad’s heart.
He begun to clean up his kingdom from the ash of the war, and the smoke of his fired years, he made his best paintings.
Group exhibitions were his pleasure, his wide window to meet the others and to renew his love to the world.
Today we celebrate the opening of his first solo exhibition
I can see him in his new kingdom, now, smiling.
Thank you Floris Schreve, thank you Paula.

Dear Friends,

It does not matter if Ziad shall come late this night.
He is on his way between the heart and the memory.
The light of his being is shining from his paintings and drawings.
What shall remain from the artist is the beauty.

The ray of light is the code of Ziad.
He is between the third eye and the heart of the art work.
Let us see!

Thank you

Qassim Alsaedy
16.4.2010

Qassim Alsaedy, voor een Iraakse televisiezender, die aanwezig was om opnames te maken

De zanger Saleh Bustan, die Ziads favoriete lied ten gehore bracht

de journalist/dichter/criticus Karim al-Najar (hierboven aangehaald) en de acteur Saleh Hassan Faris

De dichter Salah Hassan (hierboven aangehaald)

Saleh Bustan en Naji Rahim. Zie hier een registratie van hun bijdragen aan de opening

Het Nederlandse gedicht, voorgedragen door Naji Rahim op de opening:

Wit

Belangrijk is voor mij

niets te ontmoeten dan regels met open ogen

die mij prikkelen

die mij uitdagen

ik ben het hoofd dat schudt

en een pen die de dingen zelf laat spreken

ik ben de zuiverheid van een lied

voor de morgen van de vogels

de zuiverheid van een glas dat niet weet waar het terugkomt

ik ben het zwijgen van de zetels

in een kamer vol bewoners

ik ben de triller van een eenzame vogel

ik ben de vriend

die afscheid van mij nam

op een morgen

en toen de schedel van de tijd

doorboorde

en ging slapen..

Naji Rahim

De dichter Chalaan Chaarif met de kunstenares Paula Vermeulen, Ziads partner

De kunstenares Louwrien Wijers en ikzelf. Linksachter Naji Rahim en Chris Keulemans

Naji Rahim en Chalaan Charif. Rechts (op de fiets) Chris Keulemans. Achter ikzelf (met papier in de hand), de journaliste Cecile Landman en Karim al-Najar. Helemaal links (en profile) Salah Hassan

De in België werkzame Iraakse kunstenaar en Ziads jeugdvriend Hemadi

Saleh Hassan Faris

Karim al-Najar. Links, ikzelf vanaf de rug

Saleh Hassan Faris, Chris Keulemans en Salah Hassan. Rechts Karim al-Najar, ikzelf (vanaf de rug) en de kunstenares Iman Ali

Mijn moeder in gesprek met Herman Divendal. Linksvoor mijn tante/achternicht Jetteke Frijda. Daarachter Qassim Alsaedy met zijn vrouw Nebal Shamki en zijn dochter Urok. Helemaal daarachter mijn vader en Eelco Dijk (bestuurslid BeemsterArtCentre)

Ikzelf

Saleh Bustan, Saleh Hassan Faris, Hemadi, Chalaan Charif en Karim al-Najar

foto’s: Nebal Shamki, Herman Divendal (directeur AIDA), Paula Vermeulen en ikzelf

‘Beeldenstorm’, Factor (Ikon, 17-6-2003), interviews met vijf Iraakse kunstenaars, waaronder Ziad Haider en Qassim Alsaedy, over het vroegere Iraakse regime (deel 1, daarna doorklikken voor vervolg)

OnToplist Analytics is brought to you by praca
Add blog to our directory.

Tagged with: AIDA, AIDA (Association Internationale des Défence des Artistes), Contemporary Iraqi Art, Floris Schreve, hedendaagse kunst, hedendaagse kunst Arabische wereld, hedendaagse kunst Irak, Irak, kunst, LinkedIn, niet-westerse kunst, فلوريس سحرافا, Ziad Haider, الفنانين العراقيين في المنفى, زيــــــــاد حيـــــــدر, زياد حيدر

2 comments

« Newer Posts — Older Posts »

	Corinne op Neo-Nazi elements sold as…
	wordclaas op De culturen en de geschiedenis…
	Vitale vrouwen : Isr… op Drie tot nadenken stemmende ar…
	Floris Schreve op Putins hetze tegen homose…
	Caesar Lion Cachet op Putins hetze tegen homose…
	Floris Schreve op Putins hetze tegen homose…
	Caesar Lion Cachet op Putins hetze tegen homose…
	Floris Schreve op Van Eurabië tot de Ondergang v…
	Floris Schreve op Van Eurabië tot de Ondergang v…
	mnb0 op Van Eurabië tot de Ondergang v…
	The Balkans Chronicl… op Meedeinen op het ‘gezonde volk…
	Floris Schreve op Putins hetze tegen homose…
	The Balkans Chronicl… op Putins hetze tegen homose…
	‘Ik voelde iet… op Géén sprake van rassenleer in…
	Arie Brand op Een repliek aan Ratna Pelle, b…

الفن المعاصر في العالم العربي وإيران

Handout lecture ‘Modern and Contemporary art of the Arab World’

محاضرة الفن الحديث والمعاصر في العالم العربي

Dit delen:

محاضرة الفن الحديث والمعاصر في العالم العربي

Lezing moderne en hedendaagse kunst uit de Arabische wereld

Dit delen:

الفن المعاصر في العالم العربي وإيران

Dit delen:

قاسم الساعدي

Qassim Alsaedy – ‘Shortly after the War’

VERLENGD TOT ZATERDAG 4 JUNI

قاسم الساعدي

April 22-Qassim Alsaedy “Shortly after the War” May 28

Dit delen:

The Unwanted Land

Eerste liefde – Judith Koelemeijer

Dit delen:

Dit delen:

Dit delen:

Dit delen:

Contemporary Native American Art

Dit delen:

Ziad Haider زيــــــــاد حيـــــــدر

زيــــــــاد حيـــــــدر

Dit delen:

Pagina’s

Blog Stats (vanaf 17 maart 2010)

Populaire berichten

Meest recente berichten

Categorieën

alle kunstenaars die op dit blog ter sprake zijn gekomen of om wat voor reden dan ook worden genoemd, aangevuld met kunstenaars die ik ken of die ik interessant vind (van grote namen tot onbekend)

artikelen, uitzendingen en andere bijdragen over hedendaagse kunstenaars uit de Arabische wereld

Diversity & Art (archief)

hedendaagse kunst en cultuur uit de niet-westerse wereld in Nederland en internationaal

Irak (cultuur, geschiedenis, politiek)

kunstinstellingen, manifestaties, tijdschriften, musea en galleries voor hedendaagse kunst uit het Midden Oosten

Midden Oosten conflict

multiculturalisme en 'islamdebat' van Nederland tot internationaal (de pro's, de contra's en alles wat daar tussen in zit)

My other blogs

niet-westerse kunst

nieuwe ontwikkelingen en initiatieven voor democratisering in de Arabische wereld en het Midden Oosten

Omstreden teksten van Rudolf Steiner die hier besproken zijn online

polemiek antroposofie en racisme

primaire bronnen en teksten die van belang zijn voor diverse regimes of bewegingen in het Midden Oosten

sites mbt homoseksualiteit, van emancipatie, belangenorganisaties tot ongecompliceerd uitgaan, die mijn sympathie/instemming/ voorkeur hebben

weblogs, sites media, radio- en televisieuitzendingen, documentaires of ander materiaal gerelateerd aan onderwerpen die op dit blog ter sprake komen

wordpress blogroll

Archief

Email Subscription

Recente reacties

stats

Zomaar wat zaken waar ik over schrijf