Openingswoord expositie Mowaffk al-Sawad – موفق السواد
Openingswoord expositie Mowaffk al-Sawad “Het Gewiste”, Gallery Out in the Field, Amsterdam, 13 januari, 2019
موفق السواد
Mowaffk al-Sawad komt uit Irak, maar is al geruime tijd actief in Nederland, als dichter, schrijver en voor deze gelegenheid het meest relevant, ook als beeldend kunstenaar. Het meest bekend is hij geworden van zijn brievenroman ‘Stemmen onder de zon’ (Uitgeverij de Passage, Groningen, 2002). Verder heeft is zijn poëtische werk in verschillende dichtbundels verschenen. Zo lang hij actief is geweest als dichter heeft hij ook geschilderd, al is het pas sinds kort dat hij met dit werk naar buiten treedt.
Mowaffk werd in 1971 geboren in Basra, de grootste stad van zuid Irak, waar de Eufraat en de Tigris samenvloeien en uitmonden in de Perzische golf. Op zijn negentiende, toen hij net was begonnen aan zijn studie theaterwetenschappen aan de universiteit van Basra, annexeerde het Iraakse leger Koeweit, gevolgd door de Amerikaanse aanval in 1991, voor de Iraki’s de tweede Golfoorlog (de eerste Golfoorlog was de oorlog tussen Irak en Iran, van 1980 tot 1988).
Toen de Amerikaanse bommen het Iraakse leger uit Koeweit verdreven en de veelal dienstplichtige soldaten, die tegen hun zin Saddams oorlog uitvochten, halsoverkop in Basra arriveerden, brak daar de grote opstand tegen het Iraakse regime uit, niet in de laatste plaats vanwege de beruchte oproep van President George Bush sr. : “But there is another way to end the killing, to stop the bloodshed. And that is the Iraqi people have to take matters in their own hand and to force Saddam Husayn, the dictator, to step aside”. De terugkerende Iraakse troepen en de bevolking van de zuidelijke steden gaven, net als de Koerden in het noorden, gehoor aan die oproep, in der veronderstelling dat ze door de Amerikaanse tropenen op z’n minst beschermd zouden worden. Ook Mowaffk was, met andere studenten van de universiteit van Basra, zeer actief in de opstand tegen het Iraakse regime.
Binnen de kortste keren sloeg het regime terug. De opstandelingen waren geen partij voor de helikopters en tanks van de Republikeinse Garde. Vele opstandelingen, waaronder Mowaffk en zijn broer Ali, vluchtten de stad uit, de woestijn in en stuitten daar op de Amerikaanse troepen. De Amerikaanse soldaten hadden de strikte orders om de verzoeken om hulp niet in te willigen. Wel beloofden zij om grote aantallen opstandelingen in Saudi Arabië in veiligheid te brengen.
Aangekomen in Saudi Arabië droegen de Amerikanen de gevluchte Iraakse opstandelingen over aan het Saudische leger, dat hen opsloot in de beruchte kampen Rafha en Artawiyya. In het laatste kamp kwamen Mowaffk en zijn broer terecht, met zo’n 20.000 andere Iraakse vluchtelingen. Tot 1993 zaten zij daar, vergeten door de wereld, onder een onmenselijk regime van de Saudische kampbewakers, die hen als slaven behandelden en soms zelfs gevangenen voor flessen whisky verkocht aan de Iraakse geheime dienst. In 1993 wist een van de gevangenen te ontsnappen en Ryadh te bereiken. Vanuit het kantoor van BBC World lichtte hij de VN in en vanaf dat moment werd de wereld zich van hun bestaan bewust en werden de voormalige gevangenen door de VN verdeeld over verschillende landen. Mowaffk en zijn broer Ali werden aan Nederland toegewezen en zo kwam Mowaffk in Groningen terecht.
Sinds zijn vestiging in Nederland, eerst in Groningen, later Amsterdam, heeft Mowaffk al-Sawad aan een veelzijdig oeuvre gewerkt, als schrijver, dichter en beeldend kunstenaar. Het meest bekend is Stemmen onder de zon (de Passage, 2002), zijn ‘brievenroman’, over zijn tijd in Saudi Arabië. Daarnaast publiceerde hij enkele dichtbundels (zoals Een middag wit als melk, uitgeverij Bornmeer, 2002) en werden er gedichten van hem gepubliceerd in verschillende verzamelwerken (zoals Dwaallicht, tien Iraakse dichters in Nederland, de Passage, 2006).
Mowaffk dicht zowel in het Nederlands als in het Arabisch. Dat dichten in twee talen betekent dat hij altijd een vertaalslag moet maken om een bepaald idee, een gevoel of wat dan ook uit te drukken. En onvermijdelijk dat in dat proces van vertalen ook iets van het origineel verloren gaat. Juist het dichten in ‘vertalingen’ heeft hem hier als geen ander van bewust gemaakt. Dit verlies in de vertaling- in Mowaffk al Sawads omschrijving “Het Gewiste” is dan ook het centrale thema in zijn beeldende kunst.
Voor de westerse kijker die niet bekend is met de Arabische taal of het alfabet, lijkt het alsof zijn schilderijen zijn bezaaid met Arabische teksten. Maar dat is schijn. Hoewel veel van de tekens doen denken aan Arabische letters, zijn het geen geschreven Arabische woorden, of geschreven woorden en zinnen in wat voor taal dan ook.
Mowaffk ziet zijn veelal in het wit opdoemende tekens als een voorstadium van de taal, of een voorstadium van het beeld. Misschien een vollediger of kernachtiger weergave/omschrijving dan mogelijk is het concrete geschreven woord of beeld. Want in de uiteindelijke materialisatie, de definitieve verschijningsvorm van taal en beeld, gaat er, zoals in elke vertaling, ook iets verloren. “Het gewiste”, aldus Mowaffk al-Sawad. Als een belangrijke inspiratiebron noemt hij de abstracte vormen van Juan Miro. Hij heeft hier eerder ook een gedicht aan gewijd. Uit zijn bundel ‘Een middag wit als melk’ (uitgeverij Bornmeer, Leeuwarden, 2002, p. 29):
De Kinderen van Juan Miro in hun Witte Tuin
Laat hem weggaan. Mijn fragiele lijf
ver, ver weg.
Laat hem gaan spelen met de kinderen van Juan Miro in hun witte tuin,
Waar handen zijn die niet kunnen zien,
voeten die vervagen,
het kleed dat weg is,
de dwalende schorpioenen,
en de slapende vlinder.
Waarheen, zuiderling, die vreemd is
In de steden van het noorden?
Welke ramp laat je nu smelten op je lippen,
Welke ruimte zal
Deze pijnlijke plaats van jou omvatten?
Glijd maar,
Alle kanten zijn omsingeld
En de blauwe punt is wazig.
Glijd maar,
De tuin is nog steeds wit en de vlinder vliegt bijna weg
Ogenschijnlijk staan de werken van Mowaffk al-Sawad in de traditie van de moderne kunst van de Arabische wereld waarin de Arabische letter of het teken centraal staat. Zoals bij de grote en zeer invloedrijke Iraakse kunstenaar Shakir Hassan al-Said (1925-2004). Of de Libische kunstenaar Ali Omar Ermes (1945). Of de Algerijnse kunstenaar Rachid Koraichi (1947)- met de laatste heeft het werk van Mowaffk al-Sawad nog de meeste formele overeenkomst. Maar er is een belangrijk verschil met deze ‘Arabische modernisten’ (door Brahim Alaoui, curator bij het Institut du Monde Arabe in Parijs, “l’Ecole de Signe” genoemd, de school van het teken). De werken van Mowaffk al-Sawad hebben een geheel ander conceptueel uitgangspunt, dan de grote Arabische modernisten die een verbinding zochten tussen de eigen kalligrafische traditie en de twintigste-eeuwse abstracte kunst.
De poging van Mowaffk al Sawad om het ‘gewiste’ te vangen zou je bijna Platoons kunnen noemen. Denk maar aan de metafoor van de Grot. Overigens is de Platoonse filosofie voor zowel de islamitische als de westerse traditie van groot belang geweest. En het is in beide tradities waarin Mowaffk al-Sawad, als kunstenaar en als dichter, opereert.
Floris Schreve
Amsterdam, 13 januari 2019
De tentoonstelling:
Exhibition I.M. Ziad Haider- زياد حيدر
IM Ziad Haider
Gallery Out in the Field
Warmondstraat 197, Amsterdam
27/5- 27/6/2018
http://www.art-gallery-outinthefied.com
زياد حيدر
Here the Original Dutch version
The abstract works of Ziad Haider (1954, Al-Amara, Iraq-2006 Amsterdam, the Netherlands) can be interpreted as deep reflections on his own turbulent biography, but always indirect, on a highly sublimized level. Born in Iraq and lived through a period of war and imprisonment, and after he found his destiny in the Netherlands, he left an impressive oeuvre.
Ziad Haider studied in the first half of the seventies at the Baghdad Institute of Fine Arts. In the two decades before a flourishing local and original Iraqi art scene was created. From the fifties till the seventies Iraq was one of the leading countries in the Arab world in the field of modern art and culture. Artists like Jewad Selim, Shakir Hassan al-Said and Mahmud Sabri shaped their own version of international modernism. Although these artists were educated abroad (mainly in Europe), after returned to Iraq they founded an art movement which was both rooted in the local traditions of Iraq as fully connected with the international developments in modernist art. They created a strong and steady basis for an Iraqi modern art, unless how much the Iraqi modern art movement would suffer from during the following decades of oppression, war and occupation, so much that it mainly would find its destiny in exile.
The turning-point came during the time Ziad Haider was studying at the academy. Artists who were a member of the ruling Ba’th party- or willing to become one- were promised an even international career with many possibilities to exhibit, as long as they were willing to express their loyalty to the regime, or even sometimes participate in propaganda-projects, like monuments, or portraits and statues of Saddam Husayn. Ziad Haider, who never joined the Ba’th party, was sent into the army.
In 1980 the Iraqi regime launched the long and destructive war with Iran. Many young Iraqis were sent into the army to fight at the frontline. This also happened to Ziad Haider. The Iraq/Iran war was a destructive trench war in which finally one million Iraqis (and also one million Iranians) died. The years of war meant a long interruption in Ziad Haider’s career and live as an artist. It turned out much more dramatic for him, when he was back in Baghdad for a short period at home. He was arrested after he peed on a portrait of Saddam Husayn. Ziad Haider was sent to Abu Ghraib Prison, where he stayed for five years (1986-1990) probably the darkest period of his life. After his time in prison he was sent away to the front again, this time in a new war: the occupation of Kuwait and the following American attack on Iraq.
After the Intifada of 1991, the massive uprising against the Iraqi regime in the aftermath of the Gulf War, which was violently supressed, Ziad Haider fled Iraq, like many others. After a period of five years in Syria and Jordan he was recognized by the UN as a refugee and was invited to live in the Netherlands, which became his new homeland. With a few paintings and drawings, he arrived 1997 in Amersfoort. After Amersfoort he lived for short a while in Almere and finally in Amsterdam. In first instance it was not simple to start all over again as an artist in his new country. Beside he worked further in his personal style he started to draw portraits in the streets of Amsterdam (the Leidse Plein and the Rembrandtplein). Later he organised, together with the Dutch artist Paula Vermeulen he met during this time and became his partner, several courses in drawing and painting in their common studio. Ziad Haider was very productive in this period and created many different works in different styles. Giving courses in figurative drawing and painting and drawing portraits was for him very important. As he told in a Dutch television documentary on five Iraqi artists in the Netherlands (2004, see here) these activities and the positive interaction with people were for him the best tools to “drive away his nightmares”.
In his abstract works, always the main part of his artistic production, he sought the confrontation with the demons from the past. Although abstract there are often some recognisable elements, which are returning in several works during the years. A returning motive is the representation of his feet. This refers to several events from his own life. As a soldier Ziad had to march for days. When he was released from prison, together with some other prisoners, he was the only one who, although heavily tortured on his feet, who was able to stand up and walk. And his feet brought him further, on his long journey into exile, till he finally found a safe place to live and work.
The motive of his bare feet is not the only figurative element in his work. In many of his paintings and drawings there are some more or less anthropomorphic elements, often molten together with structures with the appearance of liquid metal. The theme of man and machine plays an important role in the expressive works of Ziad. Of course this is close connected to his own biography and history of war and imprisonment.
In some of his works one can vividly experience a sense of a claustrophobic space, referring to his time spending in the trenches during the war, the interior of the tank and- later- the prison-cell. But all these experiences went through a process of transformation, of abstraction and translated in the language of art. And this art is, unless the underlying struggle, very lyrical in its expression.
The also in the Netherlands living Iraqi journalist, poet and critic Karim al-Najar wrote about Ziad Haider: “For a very long time the artist, Ziad Haider, has been living in solitude, prison and rebellion. On this basis, the foregoing works constitute his open protest against the decline, triviality and prominence of half-witted personalities as well as their accession of the authority of art and culture in Iraq for more than two decades. Here we could touch the fruits of the artist’s liberty and its reflection on his works. For Ziad Haider has been able to achieve works showing his artistic talent and high professionalism within a relatively short time. We see him at the present time liberated from his dark, heavy nightmares rapidly into their embodiment through colour and musical symmetry with the different situations. It indeed counts as a visual and aesthetic view of the drama of life as well as man’s permanent question, away from directness, conventionality and false slogans”.
Although he opposed another American war against Iraq, with an uncertain outcome for its people, the end of the Ba’athist regime made it possible to visit his home country after many years of exile. In the autumn of 2003 he visited Iraq for the first time since his long absence in exile. His visit to iraq made a great impression and also influenced his work after. In the last series of paintings he made his use of colours changed dramatically. The explosive use of intense shades of red were replaced for a use of sober browns and greys. The dynamic compositions were changed in regular constructed forms. Also these works, from his last series, are represented on this exhibition.
Ziad meant a lot for many, as an artist, but also as a human being and a friend. Within the community of exiled Iraqi artists in the Netherlands he played a very important role. In 2004 he initiated the Iraqi cultural manifestation in Amsterdam, with the title “I cross the Arch of Darkness”, a quote from a poem by his friend, the also in the Netherlands living Iraqi poet Salah Hassan ( ﺃﻋﺒﺭﻗﻮﺲ ﻟﻟﻆﻻﻢ ﺃﻮﻤﻰﻋ ﻟﻟﻧﻬﺎﺭ ﺑﻌﻛﺎﺰﻱ , from his collected poems, published under the title “A rebel with a broken compass”, 1997). In this festival visual artists, poets, musicians and actors came together to show the variety and richness of the Iraqi cultual life in exile to a Dutch audience.
During the years Ziad and Paula lived at the Rozengracht in the old centre of Amsterdam, there home was a regular meetingpoint of many exiled Iraqi artists, poets, writers, musicians, actors, journalists and intellectuals. Many will cherish their sweet memories of the sometimes notorious gatherings till deep in the night. His sudden death in 2006 was a great loss for many of us.
The works of Ziad are still here and they deserve to be exhibited (now his second exhibition after he passed away). With this exhibition we celebrate Ziad Haider what he meant as an artist and as a human being.
Floris Schreve
Amsterdam, 2018
On this blog (mainly in Dutch):
Tentoonstelling Ziad Haider (Diversity and Art)
Iraakse kunstenaars in ballingschap
Modern and contemporary art of the Middle East and North Africa (English)
See also this In Memoriam of Ziad’s friend, the artcritic Amer Fatuhi
The opening:
Tentoonstelling IM Ziad Haider- زياد حيدر
IM Ziad Haider
Gallery Out in the Field
Warmondstraat 197, Amsterdam
27/5- 27/6/2018
http://www.art-gallery-outinthefied.com
زياد حيدر
Here the English version
Het abstracte werk van Ziad Haider (al-Amara, Irak, 1954-Amsterdam 2006) kan worden gezien als een diep doorleefde reflectie op zijn roerige levensgeschiedenis, zij het altijd in gesublimeerde vorm. Afkomstig uit Irak en, na een periode van oorlog en gevangenschap, uitgeweken naar Nederland, heeft hij, in de jaren dat hij werkzaam in Nederlandse ballingschap was, een groot aantal indrukwekkende werken nagelaten.
Ziad Haider studeerde begin jaren zeventig aan de kunstacademie in Bagdad.
In de twee decennia daarvoor was er in Irak een bloeiende modernistische kunstscene ontstaan. Vanaf de jaren vijftig tot in de jaren zeventig was Irak een van de meest toonaangevende landen op het gebied van moderne kunst en cultuur in de Arabische wereld. Iraakse kunstenaars als Jewad Selim, Shakir Hassan al-Said en Mahmud Sabri creëerden hun eigen versie van het internationale modernisme. Hoewel deze kunstenaars elders (vooral in Europa) waren opgeleid, trachtten zij, teruggekeerd naar hun geboorteland, een moderne kunstscene op te zetten, die zowel geworteld was in de lokale traditie, als aansloot bij de internationale ontwikkelingen. Zij creëerden hiermee een stevige basis voor een heel eigen Iraakse moderne kunsttraditie, hoezeer deze ook onder druk kwam te staan in de daaropvolgende decennia, vol met onderdrukking, oorlog en bezetting, waardoor vele Iraakse kunstenaars noodgedwongen hun werk in ballingschap moesten voortzetten.
In de tijd dat Ziad Haider studeerde kwam net het kantelpunt. Kunstenaars die lid van de regerende Ba’thpartij waren, konden, wanneer zij ook bereid waren om bij gelegenheid mee te werken met de verheerlijking van het regime en de officiële propaganda, soms een glanzende carrière tegemoetzien, tot en met de mogelijkheid tot exposeren in het buitenland. Ziad Haider, die geen lid van de Ba’thpartij was, werd na zijn studietijd meteen het leger ingestuurd.
Kort daarna, begin 1980, stortte het Iraakse regime zich in de oorlog met Iran. Vele jonge Iraki’s werden de oorlog ingestuurd om aan het front als soldaat te dienen en ook Ziad Haider trof dit lot. De Irak/Iran oorlog was een vernietigende loopgravenoorlog, waarin uiteindelijk een miljoen Iraki’s (en een miljoen Iraniërs) de dood vonden. De jaren van oorlog betekenden een lange onderbreking van Ziads loopbaan als kunstenaar. Zijn leven zou nog een veel heviger wending nemen toen hij midden jaren tachtig, gedurende een kort verlof in Bagdad, werd gearresteerd, omdat iemand over hem had geklikt bij de geheime dienst. Hij had over een portret van Saddam geplast. Voor bijna vijf jaar verbleef Ziad Haider in de beruchte Abu Ghraib gevangenis, de donkerste periode van zijn leven (1986-1990). Nadat hij was vrijgelaten werd hij weer terug het leger ingestuurd dat net Koeweit was binnengevallen. Ook de Golfoorlog van 1991 maakte hij volledig mee.
Na de volksopstand tegen het regime van 1991 ontvluchtte hij Irak. Voor vijf jaar verbleef hij achtereenvolgens in Syrië en Jordanië, totdat hij in 1997 als vluchteling aan Nederland werd toegewezen. Met een paar schilderijen en een serie tekeningen, kwam hij aan in ons land, waar hij terecht kwam in Amersfoort. Na Amersfoort woonde hij voor korte tijd in Almere en vervolgens in Amsterdam. Net als voor veel van zijn lotgenoten, was het in eerste instantie niet makkelijk om zich hier als kunstenaar te vestigen. Naast dat hij doorwerkte aan zijn persoonlijke stijl, werkte hij ook veel als portrettist en tekende hij portretten van passanten op het Leidse Plein en het Rembrandtplein. Later gaf hij, samen met Paula Vermeulen, die hij in die tijd ontmoette, ook verschillende teken- en schildercursussen in hun gemeenschappelijke atelier. Ziad Haider was in deze periode zeer productief, werkte met verschillende technieken in verschillende stijlen. Juist het werken met zijn cursisten of het tekenen van portretten op straat waren voor hem een belangrijke bron levenslust, zoals hij dat een keer verklaarde voor de IKON televisie, in een documentaire uit 2003: “Een manier om de terugkerende nachtmerries te verdrijven” (Factor, Ikon, 17-6-2003, zie hier).
In zijn abstracte werk ging Ziad Haider juist de confrontatie aan met de heftige gebeurtenissen uit zijn leven van de jaren daarvoor. In deze werken duiken ook een paar herkenbare elementen op, die regelmatig terugkeren in verschillende werken. Een motief dat op verschillende manieren terugkeert, is de weergave van zijn voeten. Dit gegeven refereert aan verschillende gebeurtenissen in zijn leven. Als soldaat moest Ziad Haider vaak lange marsen afleggen. Toen hij uit de gevangenis werd vrijgelaten was hij de enige van zijn medegevangenen die nog amper in staat was om op zijn voeten te staan. En natuurlijk hebben zijn voeten hem verder gedragen, op zijn lange reis in ballingschap, totdat hij uiteindelijk een veilige plaats vond.
Het motief van de voeten is niet het enige herkenbare gegeven in Ziads werken. Vaak zijn er min of meer antropomorfe elementen te ontdekken. Deze lijken vaak versmolten met vormen die doen denken aan gloeiend metaal. Het thema mens en machine speelt in het werk van Ziad een belangrijke rol. Ook dit thema hangt vanzelfsprekend nauw samen met zijn eigen geschiedenis van oorlog en gevangenschap.
Voelbaar is in sommige werken ook de claustrofobische ruimte, die refereert aan zijn verblijf in de loopgraven, de tank en daarna de cel, al zijn deze ervaringen altijd door een transformatieproces gegaan, waardoor ze zijn te vervatten in kunst. En deze kunst heeft, ondanks de strijd, vaak een buitengewoon lyrisch karakter.
De in Nederland wonende Iraakse journalist, dichter en criticus Karim al-Najar over Ziad Haider: ‘For a very long time the artist, Ziad Haider, has been living in solitude, prison and rebellion. On this basis, the foregoing works constitute his open protest against the decline, triviality and prominence of half-witted personalities as well as their accession of the authority of art and culture in Iraq for more than two decades. Here we could touch the fruits of the artist’s liberty and its reflection on his works. For Ziad Haider has been able to achieve works showing his artistic talent and high professionalism within a relatively short time. We see him at the present time liberated from his dark, heavy nightmares rapidly into their embodiment through colour and musical symmetry with the different situations. It indeed counts as a visual and aesthetic view of the drama of life as well as man’s permanent question, away from directness, conventionality and false slogans’.
Hoe zeer hij ook zijn bedenkingen had bij de Amerikaanse invasie van Irak in 2003, het betekende voor Ziad wel een mogelijkheid om weer zijn geboorteland te bezoeken. In de herfst van 2003 zette hij deze stap. Zijn bezoek aan Irak maakte grote indruk en had ook zijn weerslag op de laatste serie werken die hij maakte. Allereerst veranderde zijn palet. Het intense rood, dat zijn werken voor die tijd sterk had gedomineerd, werd vervangen door sobere bruinen en grijzen. De heftige bewegingen in zijn composities maakten plaats voor een regelmatiger opbouw. Ook dat werk, uit zijn laatste reeks, is op deze tentoonstelling te zien.
Ziad heeft veel betekend als kunstenaar, maar verder was hij ook een belangrijk figuur binnen de Iraakse kunstscene in ballingschap. Zo was hij de initiatiefnemer van het de manifestatie “Ik stap over de Boog van Duisternis; Iraakse kunstenaars in Amsterdam”. Onder deze titel , die verwijst naar een zin uit een gedicht van de dichter en Ziads vriend Salah Hassan, ( “ﺃﻋﺒﺭﻗﻮﺲ ﻟﻟﻆﻻﻢ ﺃﻮﻤﻰﻋ ﻟﻟﻧﻬﺎﺭ ﺑﻌﻛﺎﺰﻱ ” , uit de bundel Een rebel met een kapot kompas, 1997), werd er in 2004 een Iraaks cultureel festival in Amsterdam georganiseerd, waarin verschillende uit Irak afkomstige beeldende kunstenaars, dichters, musici en acteurs centraal stonden.
Gedurende de jaren dat Ziad en Paula samen aan de Rozengracht woonden, was hun huis een trefpunt van vele Iraakse beeldende kunstenaars, maar ook dichters, schrijvers, musici, acteurs en journalisten. Velen zullen dierbare herinneringen koesteren aan deze roemruchte avonden. Het plotselinge overlijden van Ziad Haider in 2006 kwam dan ook als een grote klap.
Zijn werk is er gelukkig nog en verdient het om getoond te worden. Met deze tentoonstelling vieren wij wat hij als kunstenaar en als mens heeft betekend.
Floris Schreve
Amsterdam, mei 2018
Verder op dit blog:
Tentoonstelling Ziad Haider (Diversity and Art)
Iraakse kunstenaars in ballingschap
Zie ook deze In Memoriam van de Iraakse kunstcriticus Amer Fatuhi
De opening:
Facebook censureert eerlijke discussie over Hiv
Het is alweer een tijd geleden dat ik iets op mijn blog heb gepubliceerd. De voornaamste reden is dat ik mijn energie vooral in andere zaken heb gestoken. In de eerste plaats het afmaken van mijn studie, die nu in een BA/MA structuur is omgezet. Op dit moment ben ik bezig om alsnog mijn masters Arts & Culture in Leiden te halen. Een intensief, maar ook buitengewoon inspirerend programma. Dit vraagt wel mijn gehele intellectuele focus. Het bloggen daarnaast heb ik om vooral om die reden wat op de lange baan geschoven.
Verder is er nog iets in mijn persoonlijke leven gebeurd. Hoewel ik zeker van plan was om daarover schrijven, wilde ik het eerst laten bezinken en zelf alles goed op een rijtje krijgen. Dit speelt sinds augustus 2014. Als seksueel actieve (bi)homoman met, het is niet anders, wisselende contacten, is het een goed gebruik om je regelmatig te laten testen op Seksueel Overdraagbare Aandoeningen, oftewel SOA’s. Hoewel ik mij vrij goed aan de Safer Seks regels heb gehouden (redelijk consequent gebruik van condoom bij anale seks, of het nu actief of passief is—‘top of bottom’ in het jargon- laat ik het maar expliciet zeggen) heb ik in de loop der jaren best wel eens iets kleins opgelopen. Een paar keer een kleine SOA, die met een antibioticum injectie weer was verholpen (Gonoerroe, Chlamydia, niets ernstigs, zie verder dit nummer van Najib Amhali, zeker herkenbaar). Alleen kwam het slechte nieuws in de zomer van 2014 dat ik helaas toch HIV had opgelopen.
Tegenwoordig is, in de westerse wereld althans, Hiv geen dodelijke ziekte meer. Het is zelfs goed te behandelen met Hiv remmers, zonder al te ernstige bijwerkingen (al zijn die er wel). Maar er valt goed mee te leven. Al kom je er, althans, volgens de huidige stand van zaken, nooit meer van af. Er is nog geen genezing.
Wel is het mogelijk dat, mits je altijd je medicijnen inneemt, met virus zo wordt teruggedrongen dat je het niet meer kunt overdragen. Het is dan ook niet meer in je bloed aantoonbaar en bij een test is de uitslag dan ook negatief. Dit blijft alleen zo als je consequent je remmers slikt. Als je daarmee zou stoppen komt het virus onherroepelijk terug.
Toen het virus bij mij ontdekt werd ben ik door de GG&GD Amsterdam meteen doorverwezen naar de Hiv poli van het OLVG. Daar is door mijn Hiv consulent en internist een behandelprogramma opgesteld, dat buitengewoon goed aanslaat. Ik zit op de nieuwste combinatietherapie. Aanvankelijk twee pillen per dag (Kivexa en Tivicay), nu samengevoegd in een pil (Triumeq). Hoewel het wel twee maanden duurde voordat de pillen beschikbaar waren- onze minister was een beetje langzaam met het zetten van de noodzakelijke handtekening die deze therapie in Nederland van start kon laten gaan (bedankt Edith Schippers, dat je alsnog een krabbeltje hebt gezet, ik heb daar nu veel profijt van), lagen de medicijnen eind oktober 2014 in de Nederlandse apotheken.
Toen ik met de medicatie begon had ik een hoge viral load, wat normaal is in de eerste periode na de besmetting. Gelukkig was mijn afweer (mijn cd4 cellen) nog nauwelijks aangetast. Nadat ik aan de pillen was begonnen en ik twee weken later terug moest komen voor controle, bleek het virus al ondetecteerbaar te zijn. Dat betekent dat mijn viral load zo laag was geworden, dat ik voor een HIV test als negatief uit de bus zou komen. Het belangrijkste is om dat nu zo te houden. Het enige wat je daarvoor moet doen is om iedere dag je medicijnen te nemen (in mijn geval dagelijks een Triumeq pil).
Misschien is er nog iets belangrijks om te vermelden. Nu ik inmiddels al maanden ondetecteerbaar ben, is het eigenlijk vrijwel uitgesloten dat ik het virus kan overdragen- de kans is in ieder geval zeer klein (minder dan 1: 1000). Dat kan dus niet via bloedcontact of via sperma, de enige twee mogelijkheden voor een Hiv transmissie. Zo lang je je medicijnen neemt is het dus alsof je Hiv negatief bent en ben je de facto onbesmettelijk (niet onprettig voor je sekspartners- en je eigen gemoedsrust).
Wellicht is het zinvol om dit verband het zg Zwitserse Standpunt ter sprake te brengen (de artsen van de Zwitserse Aids Hilfe waren de eersten die dit standpunt hebben geformuleerd). Het Zwitserse Standpunt houdt in dat als je geruime tijd ondetecteerbaar bent, je medicijnen consequent inneemt (therapietrouw bent) en geen andere seksueel overdraagbare aandoeningen hebt, de situatie niet anders is dan als je Hiv negatief zou zijn, met als consequentie, dat je geen condoom meer hoeft te gebruiken om veilige seks te hebben. De Nederlandse gezondheidsautoriteiten willen overigens nog niet aan het Zwitserse standpunt, al is er tegenwoordig wel veel beweging en is er ook in Nederland onder artsen een toenemende welwillendheid naar deze grondhouding. Dit is me uit verschillende hoeken duidelijk geworden, al is de discussie in Nederland nog steeds in volle gang.
Ik ben zelf overigens zeker voor condoomgebruik (en pas het ook toe), alleen maak ik soms weleens een uitzondering als ik goede redenen heb om aan te nemen dat het met een Hiv positieve maar verder SOA vrije partner is. En ook de setting veilig is. Soms zijn er genoeg indicaties om daar inderdaad vanuit te gaan. Al staat veiligheid bij mij wel voorop.
Hoewel ik wel enige tijd nodig had om alles op een rijtje te zetten- je krijgt best wel een klap- valt leven met Hiv in de praktijk nogal mee. Althans in mijn geval- ik heb gelukkig geen extra complicaties en ik bevind me in de gelukkige positie dat de verzekering mijn dure medicatie vergoedt (waar ook premie voor is betaald, dus dat is niet meer dan terecht, voordat er daar weer discussies over komen).
Al jaren, ook toen ik nog Hiv negatief was, de ziekte nooit ver weg was uit mijn dagelijkse omgeving- ik heb, omdat ik mij toch vrij veel in het homoseksuele milieu begeef, al jaren relatief veel vrienden die Hiv positief zijn- is het nu een deel van mijn leven geworden. Ik heb me er zelf ook bij neergelegd en er valt goed mee te leven. De wetenschap dat ik het niet meer kan overdragen heeft mij zeker rust gebracht, je hebt dan echt een zorg minder. Kortom, het valt best mee. In delen van de wereld waar goede, toegankelijke en betaalbare medicatie voorhanden is het leven met Hiv niet heel anders dan zonder.
Tot zover mijn eigen situatie.
Zeer onlangs (23 juni 2015) besteedde het NOS Journaal aandacht aan een nieuw Hiv medicijn, waarmee binnenkort een proef van start gaat in Amsterdam. Helemaal nieuw is het medicijn trouwens niet, het gaat om de Hiv- remmer Truvada, die al een paar jaar in de roulatie is. Was wel nieuw is, althans in Nederland, is de toepassing. Naast een werking als Hiv remmer heeft Truvada nog een andere eigenschap. Het kan, bij regelmatige inname, bij een Hiv negatief persoon een Hiv besmetting voorkomen. Het werkt dus ook als een preventief medicijn, althans in meer dan 80% van de gevallen. Het kan dus een krachtig middel zijn ter voorkoming van nieuwe Hiv besmettingen. In die zin is het middel een mijlpaal.
In het NOS journaal komt Pieter Cleays aan het woord, alweer een paar jaar een bekend gezicht van de Amsterdamse gay-community, vooral van de leatherscene (hij was Mr. Leather Amsterdam, Mister Leather Europe , dat soort dingen). Hij is ook nauw betrokken bij diverse feesten, waar ik zelf als vrijwilliger bij ben betrokken (in en rond Club Church, hier in Amsterdam). Zodoende kennen we elkaar al een poosje. Zie hier trouwens zijn blog.
In het NOS journaal bepleit Pieter het gebruik van Truvada als PrEP (Pre Exposure Profilaxis), als preventief medicijn tegen Hiv dus. Zelf sta ik daar overigens gematigd positief tegenover. Wel ben ik een voorstander van condoomgebruik, nog altijd de simpelste en meest effectieve preventie, maar ik zie ook dat er in de gayscene een afnemende bereidheid is om het condoom consequent te gebruiken. Een belangrijke reden is natuurlijk het ondetecteerbaar worden van Hiv patiënten, waardoor de besmettingskans afneemt. Plus dat het geen dodelijke, maar een chronische ziekte is geworden.
Dit is een issue dat natuurlijk veel discussie uitlokt. Hoewel ik zeer voor het promoten van condooms ben, zie ik ook wel dat PrEP een belangrijke aanvulling kan zijn, al weet ik niet of ik de zorg kan onderschrijven dat daardoor een zorgvuldig en consequent condoomgebruik nog meer zal afnemen. Maar dat is iets waar je over zou moeten kunnen discussiëren. Móeten inderdaad, daarvoor is het onderwerp te belangrijk.
Om deze reden plaatste ik een topic op mijn facebookpagina, met een link naar de bijdrage van Pieter Claeys in het journaal. Ook verwees ik naar een buitengewoon relevante uitzending van de VPRO radio, een tijdje terug, over hetzelfde onderwerp. Het ging om de radio-documentaire Kan dat condoom nu wel af? van 26 oktober 2014. In de uitzending kwamen oa aan het woord Gert Hekma en Laurens Buijs, gespecialiseerd in homostudies en verbonden aan de UvA, Richard Keldoulis, oprichter van Club Church en Stichting Gala, de eerder genoemde Pieter Claeys, Leo Schenk, oprichter van Poz & Proud, de afdeling voor homomannen van de Hiv Vereniging Nederland en twee stellen waarvan een van de partners Hiv positief is en de ander Hiv negatief. Alle relevante aspecten van deze discussie kwamen wel aan bod. Dus alle reden om een link op Facebook te plaatsen, nav de actualiteit en wat er in het journaal aan de orde was geweest.
Binnen de kortste keren hadden er zo’n twintig mensen gereageerd en waren er meer dan 100 bijdragen aan de discussie geplaatst. De meningen over Truvada blijken zeer verdeeld. De een is bang dat PrEP een pretpil kan worden en vindt een zwaar medicijn als Truvada niet geschikt voor dit soort gebruik, terwijl de ander dit een noodzakelijk middel vindt om de Hiv epidemie in te dammen. Voor beide standpunten valt overigens iets te zeggen en beide visies zijn hoe dan ook legitiem.
Maar, wat doet Facebook? Nadat er een levendige discussie was ontstaan, waarin de meest uiteenlopende meningen alle ruimte had gekregen, verwijderde Facebook opeens het topic van mijn wall. De reden? Er zou sprake zijn van pornografisch materiaal. Wat was dan de steen des aanstoots?
De site van de VPRO toont als beeldmateriaal bij de radiodocumentaire van oktober 2014 op haar site een foto van Rene Zuiderweld geplaatst, binnen de Amsterdamse homoscene een zeer bekende fotograaf. Zijn werk is zeker niet vrij van erotiek, maar vooral bijzonder esthetisch. Bijna altijd staat het naakte mannelijk lichaam in zijn werk centraal. Zeker seksueel getint, maar niet aanstootgevend. Zie zijn website http://renezuiderveld.tumblr.com/ . De bewuste foto wordt hier trouwens getoond.
Wat bij de VPRO kan, kan bij Facebook echter niet. Zelfs zo verschrikkelijk niet, dat ook de toch best actuele en, al zeg ik het zelf, ook relevante en zeker kwalitatief goede discussie moest worden verwijderd. Goed, het is maar facebook, maar aan de andere kant pretendeert Facebook wel een sociaal medium te zijn, waar informatie vrij kan worden uitgewisseld. IS, allerlei extreemrechtse groepen en andere politiek zeer controversiële clubs hebben daar alle gelegenheid om een platform te creëren. Waarom mogen dan homomannen geen discussie voeren over een onderwerp dat hun eigen gezondheid, maar ook die van anderen aangaat? Je zou zelfs kunnen zeggen dat in dit verband het algemeen belang is gediend bij een vrije informatie-uitwisseling. Maar vanwege een ingetogen en esthetische foto van een fotograaf die regelmatig in serieuze galeries exposeert, wordt het hele item gecensureerd. Ik had de hoop dat Facebook graag een boegbeeld wilde zijn van de vrije gedachte, van de vrijheid van meningsuiting en een vrije ruimte wil zijn voor diverse geluiden. Maar op deze manier lijkt het helemaal nergens op.
Zeer geachte Mark Zuckerberg, of wie hem vertegenwoordigt, zoek de discussie terug en kijk er nog eens naar. En kom dan op je schreden terug, al dan niet met het spreekwoordelijke schaamrood op de kaken. Want om uit een misplaatst puritanisme een kunstwerk en een bijzonder relevante discussie over een issue dat ons allemaal aangaat te censureren, zoiets mag niet kunnen en is een vrij platform, wat Facebook graag wil zijn, absoluut onwaardig. Vandaar mijn oproep, kom hierop terug en herstel de stomme fout die jullie hebben begaan. Want, hoe afgezaagd het ook klinkt, dit is namelijk wel een principiële kwestie. Niets meer, maar zeker ook niets minder!
Floris Schreve
Hieronder nog wat materiaal dat in de gecensureerde discussie aan de orde kwam, te beginnen de webpagina van de uitzending van de VPRO met de wondermooie foto van Rene Zuiderveld!
Klik op afbeelding om naar de site te gaan en de uitzending te beluisteren
Zie hier de website van Poz & Proud, de sectie voor homomannen van de HVN
Zier hier het item in het NOS journaal over Truvada van maandag 22-6-2015
Een, zeker wat mij betreft, niet onbelangrijk tegengeluid in de Volkskrant van 24-6, van huisarts Adri Heijnen, die een praktijk op de Wallen houdt en veel homoseksuele mannen uit de desbetreffende doelgroep onder zijn patiënten heeft (hij is bovendien ook mijn eigen huisarts, maar dat terzijde). Het type homoman dat hij beschrijft herken ik zeker, al weet ik niet of ik (geheel) in die categorie thuishoor.
Hoewel niet helemaal actueel meer, is de tweedelige film HIV and Me (BBC, 2007), van de Britse acteur Stephen Fry wat mij betreft nog altijd bijzonder de moeite waard. Hier deel 1, daarna doorklikken naar deel 2
Update 30 december 2015:
In actie voor PrEP in Amsterdam met een aantal mensen van het COC, de HIV Vereniging, Poz&Proud en vrijwilligers van Club Church/Stichting Gala:
Gisteravond, in de kelder van de Schreierstoren in Amsterdam, kwamen deze mannen bij elkaar om te praten over wat de beste acties zijn om druk op de minister te zetten om PrEP zo snel als mogelijk beschikbaar te maken, en om plannen te maken over hoe de homogemeenschap klaar te stomen voor de PrEP-revolutie.
Het was een inspirerende avond met veel actiebereidheid. De komende weken, maanden zullen we de vruchten zien van dit initiatief! #PrEPNu
Foto: Remon van den Kommer
zie ook het Britse Prepster, http://prepster.info/
Floris Schreve
Ondertussen is het 2018. Stemadvies van Jennifer Hopelezz, voor de komende Gemeenteraadsverkiezingen:
Putins hetze tegen homoseksuelen
Miss Tina Tampax op de Amsterdam Gaypride (botenparade van 3-8-2013), De vertaling van de Russische tekst luidt: “Lieve vrienden en vriendinnen, jullie zijn niet alleen!”
(foto: Floris Schreve)
Afgelopen week (8-8-2013) verscheen er een hartenkreet van de Britse acteur en schrijver Stephen Fry, bekend van oa zijn indrukwekkende vertolking van Osacar Wilde in de film Wilde (1998), in diverse media (in Nederland oa in de Volkskrant). De open brief van Fry, gericht aan David Cameron en aan de leden van het IOC, stond niet op zichzelf. Hier in Amsterdam bijvoorbeeld stond de Gaypride van deze maand voor een belangrijk deel in het teken van protest tegen Putins krankzinnige ‘anti-homo-propagandawet’. Ook op dit blog wil ik stilstaan bij de protestacties, die ik van harte ondersteun. Hieronder de open brief van Stephen Fry en verder een kleine compilatie van foto’s en ander materiaal van de protestacties gedurende het Amsterdamse Gaypride weekend.
Open brief aan David Cameron en het IOC (de Volkskrant, 8-8-2013):
Geachte minister-president, geachte leden van het IOC,
Ik schrijf u in de oprechte hoop dat allen die de sport en de olympische gedachte een warm hart toedragen, willen nadenken over de smet die op de Vijf Ringen werd geworpen toen in 1936 de Olympische Spelen in Berlijn werden gehouden, met als beschermheer een jubelende tiran die twee jaar daarvoor een wet had ingevoerd waardoor een minderheid, wier enige misdaad het feit van haar geboorte was, het slachtoffer werd van bijzondere vervolging. Hitler weerde de Joden uit de academische wereld en uit openbare functies, liet de politie de andere kant opkijken als Joden mishandeld, bestolen of vernederd werden en hij verbande en verbrandde alle door Joden geschreven boeken. Hij beweerde dat zij de puurheid en traditie van alles wat Duits was ‘vervuilden’, dat ze een gevaar vormden voor de staat, voor de kinderen en voor de toekomst van het Rijk.
Tegelijk gaf hij hun, hoe tegenstrijdig ook, de schuld van de misdaden van het communisme en van het in handen hebben van het internationale kapitaal en de banken. Hij beschuldigde hen van het verwoesten van de cultuur, met hun liberalisme en anders-zijn.
Destijds schonk de olympische beweging totaal geen aandacht aan dit kwaad en ging de beruchte Berlijnse olympiade gewoon door. Die bood een opgewekte Führer een podium waardoor hij zijn status zowel in eigen land als in het buitenland kon verhogen. Het gaf hem zelfvertrouwen, daarover zijn alle historici het eens. En wat hij daarmee deed, weten we allemaal.
Poetin is deze krankzinnige misdaad op griezelige wijze aan het herhalen, dit keer tegen Russen die lesbisch, homo- of biseksueel of transgender zijn. De politie negeert dat ze mishandeld, vermoord en vernederd worden. Iedere verdediging van of zinnige discussie over homoseksualiteit is bij wet verboden. Iedere uitspraak, bijvoorbeeld dat Tsjaikovski homo was en dat dat in zijn kunst en leven tot uitdrukking kwam en andere homoseksuele kunstenaars inspireerde, kan iemand op gevangenisstraf komen te staan.
Het volstaat niet om te zeggen dat homoseksuele olympiërs al dan niet veilig zijn in het Olympisch Dorp. Het IOC moet absoluut namens de menselijkheid die zij verondersteld wordt te vertegenwoordigen een ferm standpunt innemen tegen de barbaarse, fascistische wet die Poetin er bij de Doema heeft doorgedrukt. Laten we niet vergeten dat de olympische nummers ooit niet alleen atletiek betroffen, maar dat het ook ging om culturele ontmoetingen. We moeten ons ervan bewust zijn dat sport in feite cultuur is. Sport bestaat niet onder een glazen koepel, geïsoleerd van samenleving en politiek. Het idee dat sport en politiek los van elkaar staan, is erger dan dom, het is kwaadaardig en moedwillig fout. Iedereen weet dat politiek met alles verbonden is, want het is afgeleid van het Griekse begrip ‘met de mensen te maken hebbend’.
Een totale boycot van de Russische Winterspelen van 2014 in Sochi is van het allergrootste belang. Hou ze maar ergens anders, in Utah, in Lillehammer, waar dan ook. Ten koste van alles moet de indruk worden vermeden dat Poetin de goedkeuring van de beschaafde wereld kan wegdragen.
Hij maakt homoseksuelen tot zondebok, net zoals Hitler met de Joden heeft gedaan. Daar mag hij niet mee wegkomen. Ik weet waarover ik het heb. Ik ben in Rusland geweest en ben de confrontatie aangegaan met de politicus die in Sint Petersburg de eerste van dergelijke wetten heeft ingevoerd. Ik heb de man recht aangekeken en voor het oog van de camera geprobeerd een redelijk gesprek met hem te voeren, hem weerwoord te geven en hem te doen inzien waar hij mee bezig was.
Het enige wat ik van hem terugkreeg, was wat Hannah Arendt zo treffend ‘de banaliteit van het kwaad’ heeft genoemd. Ik stond tegenover een domme man, maar wel een man die, als zoveel tirannen, een feilloos instinct heeft voor het manipuleren van verbitterde mensen door zondebokken aan te wijzen.
Poetin kan dan wel beweren dat de Rusische ‘waarden’ niet die van het Westen zijn, maar dat is wel in lijnrechte tegenspraak met het gedachtegoed van tsaar Peter de Grote en met datgene waarop miljoenen Russen hopen. Russen die niet in de greep zijn van dat giftige mengsel van skinheadgeweld en intolerante religie. Russen die gebukt gaan onder het terugschroeven van de democratie en de opkomst van een nieuwe autocratie in hun moederland, dat al zoveel geleden heeft (en waarvan ik de muziek, de literatuur en het toneel zo hartstochtelijk liefheb).
Ik ben homoseksueel. Ik ben een Jood. Mijn moeder heeft meer dan tien familieleden verloren door Hitlers antisemitisme. Iedere keer dat er in Rusland een homoseksuele tiener tot zelfmoord wordt gedreven, een lesbische vrouw ‘corrigerend’ wordt verkracht, homo’s worden doodgeslagen door neonazituig, terwijl de Russische politie erbij staat en niets doet, wordt de wereld een stukje slechter en ik ben een van die mensen die weer moeten wenen als ze zien hoe de geschiedenis zich herhaalt. ‘Het enige wat nodig is om het kwaad te laten zegevieren is dat goede mensen niets doen’, schreef Edmund Burke. Worden jullie, mannen en vrouwen van het IOC, die ‘goede mensen’ die het kwaad laten zegevieren?
De Olympische Zomerspelen van 2012 waren voor mij en voor mijn land absoluut een glorieus moment. Als er echter Russische Winterspelen komen, is de beweging voor altijd bezoedeld en zou veel van die glorie teniet worden gedaan. Dan zouden de Vijf Ringen voor altijd besmeurd en beklad zijn, en voor het oog van de beschaafde wereld in duigen liggen.
Ik vraag u met klem weerstand te bieden aan de druk van pragmatisme, geld en van de glibberige lafheid van diplomaten, en vastberaden en trots op te komen voor de hele mensheid, iets wat uw beweging gezworen heeft te doen. Zwaai met trots met uw olympische vlag, zoals wij homoseksuele mannen en vrouwen met trots met onze regenboogvlag zwaaien.
Wees zo dapper om u te houden aan de geloften en protocollen van uw beweging, waaraan ik u hieronder letterlijk herinner.
Artikel 4 – Werk samen met competente publieke of private organisaties en overheden bij het streven om de sport in dienst te stellen van de mensheid en zo de vrede te bevorderen.
Artikel 6 – Treed op tegen iedere vorm van discriminatie die de Olympische Beweging schade berokkent.
Artikel 15 – Moedig initiatieven die sport vermengen met cultuur en onderwijs aan en ondersteun deze.
Ik doe met name een beroep op u, de premier, voor wie ik het grootst mogelijke respect heb. Als leider van een partij waartegen ik mij zowat mijn hele leven heb verzet en waaraan ik intuïtief een hekel heb, hebt u een vastberaden, hartstochtelijke en duidelijk eerlijke betrokkenheid getoond door op te komen voor de rechten van lesbiennes, homoseksuelen, biseksuelen en transgenders. U hebt u ingezet om het homohuwelijk door zowel het Lagerhuis als het Hogerhuis geaccepteerd te krijgen, terwijl zovelen in uw eigen kamp zich daar fel tegen hebben verzet. Daarvoor zal ik u altijd bewonderen, ook al zijn we het over zoveel andere dingen niet eens. Maar ik denk dat u, als puntje bij paaltje komt, heel goed weet wat goed is en wat slecht. Vertrouw nu alstublieft op uw gevoel.
Hoogachtend, wanhopig hopend voor de mensheid,
Stephen Fry.
Stephen Fry is een Engelse komiek, schrijver, acteur en presentator.
Vertaling Leo Reijnen
Tot zover Stephen Fry. Hieronder nog een paar foto’s, die ik maakte gedurende het afgelopen gaypride-weekend. Ook wil ik wijzen op de facebook-actie From Amsterdam with Love, zie HIER
Van de Botenparade van 3/8:
The Diamond Divas
de boot van Amnesty stond in het teken van de LGBT rechten in Rusland
De Hermitage Amsterdam had zich voor deze dag ook met een grote regenboogvlag getooid. Een duidelijk statement.
Putins anti-homo beleid, wat houdt het in? Een gesprek met een Russische Nederlander over de achtergronden
Er is de afgelopen tijd in veel verschillende media ruime aandacht besteed aan de anti-homo propagandawet van Putin. Wat ik soms een beetje miste, ook om er zelf een goed beeld van te krijgen, was het verhaal van de mensen om wie het gaat, de Russische homoseksuelen zelf. Daarom leek het mij zinvol om in ieder geval een van hen hier aan het woord te laten.
Onderstaand verhaal is voornamelijk gebaseerd op een gesprek dat ik voerde met iemand van Russische afkomst, die inmiddels geruime tijd in Nederland woont maar nog altijd zeer geëngageerd is met de positie van homoseksuelen in zijn geboorteland. Het gaat hier om de persoon achter de Amsterdamse Drag Queen Letty Libresse, overigens ook degene die achter het initiatief van de boot van de Diamond Divas op de gaypride zat (zie foto aan het begin van dit artikel) en uiteraard ook de Russische tekstbordjes heeft verzorgd.
‘Letty’ ontmoet ik ergens in augustus in de Amsterdamse Balie, waar hij mij uitgebreid vertelt over de positie van de homoseksuelen in Rusland. Hieronder een kleine samenvatting van ons gesprek.
De recente door de Russische staat gestuurde campagne heeft alles te maken met de malaise en de algehele identiteitscrisis, waarin de Russische Federatie in terecht is gekomen sinds de val van het communistische systeem. Nadat de Sovjet Unie ontmanteld was, is Rusland er niet in geslaagd om met een nieuw eigen verhaal te komen. Ook gaat het immense gebied gebukt onder een economische crisis en spelen er ook verschillende regionale/etnische conflicten. Het teruggrijpen op de mythe van het imperium en het ophemelen van traditionele ‘Russische’ waarden (wat die ook zijn mogen) moeten de nieuwe leegte voor een deel compenseren. Het regime van President Putin probeert hierop in te spelen op allerlei manieren. Het zoeken naar zondebokken is hierbij een effectieve methode gebleken. Tot een van deze zondebokken behoren nu ook de Russische homoseksuelen, of, in de gedachtegang van de Russische staatscampagne: de (buitenlandse) propaganda die de Russen blootstelt aan decadentie, met, als grootste kwaad, homoseksualiteit.
De terreur tegen homo’s in Rusland geschiedt op twee verschillende manieren. In de eerste plaats is er de formele wettelijke component, die direct onder de verantwoordelijkheid van de Russische overheid valt. Het ‘verbod op homo-propaganda’ betekent dat er geen informatie mag worden gegeven over seksuele diversiteit. Het is niet eens zo dat homoseksualiteit is ‘verboden’, maar door een verbod op voorlichting, of het zelfs ter sprake brengen van homoseksualiteit, wordt ieder zichtbaar initiatief effectief de kop in gedrukt.
Onder het communisme was iedere vorm van homoseksualiteit bij wet verboden. In 1993 zijn deze bepalingen echter uit het wetboek van strafrecht gehaald. Met Putins anti-homo propagandawet beschikt de regering weer over een wettelijk middel, dat, juist vanwege de onduidelijke omschrijving, willekeurig kan worden ingezet, wat als terreurmiddel misschien nog effectiever is, omdat daardoor niemand echt weet waar de grens ligt.
Daarnaast, wellicht nog belangrijker voor de repressie van homoseksualiteit, is er de informele component. Geweld tegen homoseksuelen wordt oogluikend toegestaan, of zelfs subtiel of heimelijk door de overheid gestimuleerd. Homo’s zijn op die manier vogelvrij geworden en kunnen ieder moment ten prooi vallen aan willekeur, zonder dat er enige wettelijke bescherming is.
Terreur tegen homoseksuelen geschiedt ogenschijnlijk informeel en de daders zijn officieel niet gelieerd aan de Russische overheid. Maar dat betekent niet dat er geen georganiseerd verband bestaat. Ogenschijnlijk los van elkaar staande bendes van Kozakken, bikers en skinheads worden wel degelijk aangestuurd. Een belangrijke sleutelfiguur is de beruchte crimineel en neonazi Maxim Tesak (zie hier wiki ). In 2007 belandde hij in de gevangenis, maar in 2011 kwam hij vrij. Sinds die tijd is hij ook gesignaleerd in de entourage van de Russische president, voor wie hij nu als een soort boeman fungeert en op informele basis de vuilste kanten van zijn politiek uitvoert. De knokploegen van Tesak vormen de ruggengraat van het Russische terreurbeleid naar homoseksuelen. Er circuleren verschillende (overigens goed bekeken) filmpjes op het internet hoe Tesaks bendes al dan niet vermeende homoseksuelen mishandelen, waaronder, of vooral ook tieners. Eea is op youtube te vinden, wie het wil zien moet het maar googlen. Ik wil wel waarschuwen dat ze te walgelijk zijn om aan te zien, wat mij betreft ook als er geen zichtbaar fysiek geweld gebruikt wordt (de verbale intimidatie van de vaak jonge slachtoffers is al weerzinwekkend genoeg). Deze ‘stoottroepen’ hebben al vele ernstige mishandelingen of erger op hun geweten, maar worden door de Russische justitie volledig vrij gelaten. Mishandelingen die gefilmd zijn vinden trouwens ook overdag in de openbare ruimte plaats en worden door omstanders gezien, zonder dat iemand actie durft of wil ondernemen. De terreur en zeker ook die filmpjes hebben een belangrijke functie en zijn essentieel om iedere vorm van protest of insubordinatie tegen Putins anti-homo wetten de kop in te drukken. Als de formele wetgeving niet doeltreffend is om iemand het zwijgen op te leggen, is er nog altijd de informele methode van Tesak, die volledig zijn gang kan gaan.
Een andere methode om homo’s dwars te zitten zijn bepaalde facebookpagina’s, die zijn opgezet als een soort dating-netwerk (zoals hier bijvoorbeeld gayromeo, of gay.nl, of zoals het Amerikaanse Grindr). De bedoeling is echter om homo’s in de val te lokken. Een aantal van die facebookpagina’s zijn al aangegeven als ongepast -de Russische LGBT beweging, ook vanuit het buitenland, voert hier permanent campagne tegen, maar het probleem steekt steeds weer de kop op. Tesak zou al zo’n 500 van dit soort groepen hebben opgezet.
Zie meer over deze Tesak hier en hier. Wie op internet zoekt kan overigens veel meer vinden. Er zijn ook veel (informele) netwerken die deze informatie en achtergronden over de sociale media verspreiden. Binnen het Nederlandse taalgebied heb ik er overigens nog (te) weinig over teruggevonden (eigenlijk alleen dit artikel uit Trouw), maar het is mijns inziens essentieel dat deze informatie bekend is en onder een breed publiek verspreid wordt. Ook de politiek zou zich dit moeten aantrekken. De aankondiging van burgemeester Eberhard van der Laan om een statenklacht in te dienen tegen Rusland, verdient mijns inziens alle ondersteuning. Zie meer hierover op de website van het COC, of teken hier een petitie om zijn initiatief te steunen.
Verder natuurlijk alle dank aan ‘Letty’ voor het delen van deze informatie. Hoe meer dit soort kennis verspreid wordt hoe beter. Dit is natuurlijk van wezenlijk belang om de gure homofobe storm die nu in Rusland woedt te begrijpen en, als het mogelijk is, in te dammen of het liefst te stoppen.
Floris Schreve
Amsterdam, augustus 2013
Letty Libresse op de Amsterdamse Gaypride van 2012 (foto Esther van de Molen)
Letty goes 20s
Nog wat extra documentatie (bron https://www.allout.org/ ) :
Brutal videos fuel Russian anti-gay campaign – BBC, 1 September 2013 www.bbc.co.uk/news/world-europe-23901290
Gay teenager kidnapped and tortured by Russian homophobes claimed to have died from injuries – Pink News, 6 August 2013 www.pinknews.co.uk/2013/08/06/gay-teenager-kidnapped-and-tortured-by-russian-homophobes-believed-to-have-died-from-injuries/
Russian anti-gay law prompts rise in homophobic violence – The Guardian, 1 September 2013 www.theguardian.com/world/2013/sep/01/russia-rise-homophobic-violence
Russian Law Isolates Gay Teenagers, Washington Post, 1 September 2013 www.washingtonpost.com/world/russias-gay-law-isolates-lgbt-teenagers/2013/09/01/9eec54fc-0c19-11e3-89fe-abb4a5067014_story_1.html
Russian LGBT Network: Anti-gay laws have increased homophobic violence in Russia – Pink News, 2 September 2013 www.pinknews.co.uk/2013/09/02/russian-lgbt-network-anti-gay-laws-have-increased-homophobic-violence-in-russia/
First Russian Gay Activist To Be Convicted Under Propaganda Law – Gay Star News, 2 September 2013 www.gaystarnews.com/article/first-russian-gay-activist-be-convicted-under-%E2%80%98propaganda%E2%80%99-law020913
Gay Russian Teens Avoid Propaganda Law – The Guardian, 10 August 2013 www.theguardian.com/world/2013/aug/10/gay-russian-teens-avoid-propaganda-law
Gay rights activists protest Russia law – Agence France-Presse, 3 September 2013 www.globalpost.com/dispatch/news/afp/130903/gay-rights-activists-protest-russia-law-0
Foreign Office confirms David Cameron will raise Russian anti-gay laws with Putin at G20 – PinkNews, 3 September 2013 www.pinknews.co.uk/2013/09/03/foreign-office-confirms-david-cameron-will-raise-russian-anti-gay-laws-with-putin-at-g20/
Obama invites Russian rights activists to meeting alongside G20 summit – Reuters, 3 September 2013 www.reuters.com/article/2013/09/03/us-g20-russia-obama-rights-idUSBRE9820PZ20130903
De Drag Queen Olympics van 2/8:
De Amsterdamse Queen Vicki Leaks voert actie
Vooraan (vlnr): de Amsterdamse Drag Queens Windy Mills, Vicki Leaks, Jennifer Hopelezz en Viola Volt van The House of Hopelezz. Achter: Miss Baksel (België)
Foto’s: Floris Schreve, tenzij anders aangegeven
Dolly Bellefleur tijdens het bezoek van Prsesident Putin aan Nederland, afgelopen voorjaar
Update (http://amsterdam.gaycities.com/events/259577-from-russia-with-love):
From Russia, with Love
On this free festival the public can experience the Russian culture ‘in all its beauty and diversity’.On july 1st a law was adopted that forbids visible homosexuality.
This law stands in stark contrast to the message that the festival wants to wear out.
Currently a normal life, as we are common with, is being made impossible for LGBT’s by intimidations, threats, violence, torture and murder.We therefore call on everyone to illuminate the darker side of the Russian culture with us. By confronting people, including visitors to this festival, with the harsh reality, we want to give an alarm signal.We want the repression and violence against LGBT’s to stop!Come in great numbers and show what could happen to you if you lived in Russia.
To do so, imitate injury, use dramatic amounts of fake blood or paste a band-aid.
Join us in making the suffering visible!
Of course, the rainbow in any form can support the statement.We do not have intentions on disturbing the festival with noise.
The performing artists are not responsible for the policies of Russia.Sander & Sandor*******From Russia, with Love***Het Rossotrudnichestvo, onderdeel van het Russische Ministerie van Buitenlandse Zaken, organiseert op zondag 25 augustus vanaf 20.00u het festival ‘Constellation of Russia’ op het Museumplein in Amsterdam.
Op dit gratis festival kan het publiek de Russische cultuur ‘in al zijn schoonheid en diversiteit’ beleven.De op 1 juli aangenomen wet die zichtbare homoseksualiteit verboden maakt, staat in schril contrast met de boodschap die het festival uit wil dragen.
Op dit moment wordt LGBT’s een normaal leven, zoals wij dat kennen, door intimidaties, bedreigingen, geweldplegingen, martelingen en moord onmogelijk gemaakt.Wij roepen daarom iedereen op om met ons de schaduwzijde van de cultuur van Rusland te belichten.
Door zoveel mogelijk mensen, dus ook de bezoekers van het festival, te confronteren met de harde realiteit, willen wij een noodsignaal geven.Wij willen dat de repressie en het geweld tegen LGBT’s stopt!Kom massaal en laat zien wat jou aangedaan kan worden als je in Rusland zou wonen. Dus boots verwondingen na, gebruik dramatische hoeveelheden nepbloed of plak een pleister.
Geef samen met ons een gezicht aan het leed!
Natuurlijk kan de regenboog in elke vorm het statement ondersteunen.Wij zijn niet uit op het luidruchtig verstoren van het festival.
De artiesten zijn namelijk niet verantwoordelijk voor het beleid van Rusland.Sander & Sandor
Van der Laan spreekt op anti-Ruslandconcert

Burgemeester Eberhard van der Laan van Amsterdam ondersteunt het initiatief voor het To Russia With Love-concert dat homobelangenorganisaties COC en Pride United op 25 augustus organiseren op het Museumplein. Hij zal zelf ook spreken op de bijeenkomst voorafgaand aan het omstreden Russische galaconcert Constellation of Russia, dat daarna plaatsvindt.
- © ANP.
Dat hebben het COC en Pride United maandag na een gesprek met Van der Laan laten weten. De twee organisaties hadden de burgemeester eerder gevraagd de vergunning voor het concert in te trekken, als protest tegen de omstreden nieuwe Russische wetten die de homoseksuele gemeenschap in Rusland zwaar treffen. Het Russische galaconcert is bedoeld om de schoonheid en diversiteit van het land tot uiting te brengen. Maar COC en Pride United vinden dat dat flink botst met de toegenomen agressie en intolerantie jegens homo’s in Rusland.
De homobelangenorganisaties spraken Van der Laan op zijn eerste dag na de vakantie. Op het To Russia with Love-concert willen COC en Pride United Rusland de schoonheid en diversiteit van Nederland en de homoseksuele gemeenschap tonen. De organisaties roepen het publiek op massaal regenboogvlaggen mee te nemen naar de bijeenkomst. Aan de verdere invulling van het concert wordt op dit moment gewerkt.
Het concert vindt zondag tussen zes en acht uur ’s avonds plaats op het Museumplein. Op Facebook hebben al 6000 mensen aangegeven te komen
Je eigen twibbon op facebook en twitter?
Persberichten
Update manifestatie Museumplein
‘Zee van regenboogvlaggen tijdens To Russia With Love’
Kleurrijk protest rondom Russisch Galaconcert in Amsterdam
Pride United en COC kondigen tegengeluid aan
Trek vergunning Russisch galaconcert in Amsterdam in
Programma
Opening om 18.00 uur met een spectaculair optreden van Simon Feenstra met 18-koppige bandPresentatoren: Peter van der Vorst en Zarayda GroenhartDJ GinaCoalitie van Human Right Fighter Coalition – Amnesty International, Netherlands Helsinki Committee, Free Press Unlimited, Aids Foundation East West, United Against Racism en Aids Fonds. Marc Beaugendre van Introdans voert special voor deze gelegenheid een moderne bewerking uit van De stervende zwaan Pride United voorzitter Frank van Dalen en COC voorzitter Tanja Ineke Message “To Russia with Love”Mathilde Santing met een speciaal nummer voor deze gelegenheidBariton Maarten Koningsberger treedt op met pianist Nico van der LindenBurgemeester van der Laan met wethouders Carolien Gehrels en Andrée van EsSimon Feenstra met 18-koppige band ondersteund door Zo! Gospel ChoirDJ Gina
Afsluiting Dolly Bellefleur
Mars naar Constellation-podium
Bijwonen galaconcert met spandoeken, posters en regenboogvlaggen, heel veel regenboogvlaggen
Organising partners
foto-verslag manifestatie ‘To Russia with Love’
(foto’s Floris Schreve, tenzij anders aangegeven)
Verzamelen bij de Trut
De rouwstoet vertrekt
bovenstaande foto door Mark Bennett
Aankomst Museumplein
Onze vrienden uit Uganda. Ook hun zaak verdient alle aandacht, zie http://www.amnesty.org/en/appeals-for-action/uganda-anti-homosexuality-bill
Het ritueel wordt uitgevoerd
Opblaas-Putin…Propaganda? 😉
Ook Russisch Protest
De regenboog ontvouwt zich
een paar vrienden van mij van de ‘donderdagkerk’
Roze in Blauw
Roze in Blauw anders (op z’n Russisch)
De manifestatie begint
Mark Bennett (van oa Club Church) en Gerrit Jan Wielinga (van het COC) voor de foto-actie (voor Facebook, zie HIER) ‘From Amsterdam with Love’
Mijn bijdrage (foto Mark Bennett)
Mathilde Santing treedt op
Burgemeester Eberhard van der Laan
de enige echte Dolly Bellefleur
ikzelf in actie-verpakking
Het gezelschap verplaatst zich naar het officiële gebeuren van Constellation of Russia, een manifestatie georganiseerd door de Russische staat
De afgesloten tribune voor ‘het echte publiek’ (hooguit 500 man) is omringd met een zee van regenboogvlaggen. Volgens de berichten bestaat het ‘regenboogpubliek’ uit zo’n 2500 man
het omsingelde publiek 😉
De Show begint.
Een verkitschte Russische Pastorale of een regenboogvlag: welke van de twee lijkt het meest op propaganda?
echte en vermeende propaganda in een beeld
Het ‘concert’ (eigenlijk meer een show) was geen presentatie van Russische topmusici (laten we niet vergeten, op dat gebied heeft Rusland veel te bieden- bovendien zou ik er dan enigszins moeite mee hebben gehad om te demonstreren tegenover musici die ik ook bewonder) en ook geen lofzang op de grote Russische kunst. Het was vooral een verzameling volksdansgroepen, waar overigens niets mis mee is, want ook op dat gebied kent het immense gebied dat onder Russische Federatie valt, een bloeiende en rijke traditie. Waar wel wat mis mee was, was de presentatie en de algehele setting. Het was een soort ode aan het Russische Imperium. Het meest schrijnend was dat er maar liefst drie Tjetjeense dansgroepen optraden (toch veel naar verhouding, als je weet hoeveel verschillende volkeren er binnen de Russische Federatie leven). Het doel was duidelijk politiek. Overduidelijke propaganda. Het was eigenlijk alsof we in een live-uitzending waren beland van een soort Stalinistische staatsomroep. Wie nu de beelden kent van Noord Koreaanse of Syrische staatstelevisie (en zeker tot een tijdje terug de Libische staatstelevisie) zou veel overeenkomsten zien. Wat mij betreft een symptoom dat er ook buiten de kwestie van de anti-homo propagandawet op dit moment veel mis is in Rusland.
Maar het mooiste was toch dat dit festijn was omringd door regenboogvlaggen, het ultieme symbool van ‘homo-propaganda’. Dat gaf het geheel een onbedoelde, maar fascinerende surrealistische lading.
En toen… Matroosjes! Homo’s zijn er dol op! Een pandemonium brak uit…
Propaganda 😉 Onbedoelde camp op meta-niveau!
De belangrijkste slogan van de dag was:
En tot slot:
De Nederlandse vertaling van de tekst het slotkoor op groot scherm. Toepasselijker kon deze afsluiting van dit door de Russische staat georganiseerde gebeuren niet zijn!
foto’s Floris Schreve (tenzij anders aangegeven)
de Volkskrant van 26 augustus 2013, zie ook deze foto-reportage van de Volkskrant
To Russia with Love from Eline Verdonk on Vimeo.
Ikzelf tijdens de Pride 2013 (Op de Drag Olympics, bij het homo-monument en Pink Point, naast de Westerkerk)
Floris Schreve, Amsterdam, augustus, 2013
No To Constellation of Russia, Floris Schreve, Letty Libresse, Tina Tampax, Jennifer Hopelezz, Vicky Leaks, Vladimir Putin, Putin Putout, COC, To Russia with Love, Amsterdam Gaypride, Poetin, Stephen Fry, Tesak, Homorechten in Rusland, Dolly Bellefleur, Eberhard van der Laan, Statenklacht, Rusland, Gaypride 2013, Constellation of Russia, Simon Feenstra, Mathilde Santing, Drag Olympics, de Trut, Club Church, Amnesty International, Winterspelen 2013 Sochy
Exhibition of Mahmoud Sabri in London (25th June – 6th July, La Galleria Pall Mall)
محمود صبري
Mahmoud Sabri (1927-2012)
This summer (25th June – 6th July) a very unique and special exhibition will be held in London: ‘Mahmoud Sabri; a retrospective’. Mahmoud Sabri (1927-2012) was one of the leading artists of Iraq, for many one of ‘the big three’ who were crucial for the Iraqi modern art movement, as mentioned by the Iraqi artist Ali Assaf (Rome), in the introduction of ‘Acqua Ferita’ (‘Wounded Water’), the catalogue of the Iraqi Pavilion at the Venice Biennial of 2011 (see also here on this blog). Unless the other two, Jewad Selim and Shakir Hassan al-Said (also discussed a few times on this blog, like here) the role of Mahmoud Sabri seems almost being erased from history. In most literature he isn’t even mentioned, or at least as a footnote, without showing one of his works. Also for me it was not easy to find a proper reproduction of one of his works, till around 2010, when his daughter Yasmin Sabri (working as a computer scientist based in London) launched a website with many of his works and writings.
The main reason that Sabri seems to be forgotten is that he was a dissident of the regime of the Ba’thparty from the very first moment. When the Ba’thists for the first time came to power, in 1963 , Sabri wrote a manifesto in which he stipulated the fascist nature of the new regime. Immediately after he went into exile. For decades he lived in Prague, during the years of the Cold War, so out of sight of Western critics and exhibition-makers, who started gradually to pay some interest in the modern art of the Middle East. Also later he became for many too much an outsider or exile, to be discussed in the history of the modern art movement of Iraq or the Middle East in general. Although he lived the last decade of his live in London, where many initiatives took place in the field of contemporary art of the Middle East, both in literature as in several exhibitions, his importance for the Iraqi modern art and contemporary art wasn’t really recognised.
He was never forgotten by many Iraqi artists. Very often I heard, when I was interviewing the Iraqi artists in exile here in the Netherlands, that Sabri was one of the greatest pioneers and an important key-figure, in pushing the Iraqi modern art forward. Many of them consider Sabri as a symbolic teacher and a source of inspiration. For example, when in 2000 thirty Iraqi artists, based in the Netherlands, came together to held a group exhibition in The Hague, they dedicated this initiative to Mahmoud Sabri.
For me it is a great pleasure to announce this wonderful initiative by Yasmin Sabri and Lamice el-Amari, professor theatre studies based in Berlin. Later this month I will visit this exhibition myself and will write an extensive article on Mahmoud Sabri, in which I also will discuss this exhibition.
From http://www.lagalleria.org/section697199.html:
Mahmoud Sabri, 97 percent Human
Mahmoud Sabri
Mahmoud Sabri – A Retrospective
An exhibition of the pioneering Iraqi artist Mahmoud Sabri
25th June – 6th July
The exhibition features the work of the pioneering Iraqi artist Mahmoud Sabri (1927 – 2012) and takes us through his lifetime journey, from his early work that reflected the suffering of the Iraqi people to his pursuit of a new form of art that represented the atomic level of reality revealed by modern science which he termed “Quantum Realism”.
At the age of forty, Sabri started working on the relationship between art and science, and its link to social development. In 1971 he published his Manifesto of the New Art of Quantum Realism (QR). QR is the application of the scientific method in the field of art and graphically represents the complex processes in nature. In his words, “Art is now the last area of human activity to which the scientific method is still not applied”.
His Quantum Realism collection is displayed for the first time in the UK. The exhibition presents a unique opportunity to see a comprehensive collection of Sabri’s work spanning over 4 decades.
Mahmoud Sabri was born in Baghdad in 1927, he studied social sciences at Loughborough University in the late forties. While in England, his interest in painting developed and he attended evening art classes. Following university, he worked in banking and at the early age of 32 he became the deputy head of the largest national bank in Iraq, the Al-Rafidain Bank. He resigned from the bank to take the responsibility for establishing the first Exhibitions Department in Iraq and to set up the first international exhibition in Baghdad in 1960. Following that, he decided to focus on painting, resigned from his job and went to study art academically at the Surikov Institute for Art in Moscow 1961-1963. After the Baathist coup d’état in Iraq (1963), he moved to Prague to join the Committee for the Defence of the Iraqi People. His paintings during that period reflected the suffering of the Iraqi people under that regime. From the late 60s he started working on Quantum Realism and continued to develop it until his death in April 2012 in the UK.
Mahmoud Sabri was a member of the Iraqi Avant-garde artists group. He was a founder member of the Society of Iraqi Artists. He had several publications on art, philosophy and politics (in Arabic and English). He lived most of his life in exile. (More info on QR on www.quantumrealism.co.uk )
Events
29th June, 14:00 – 15:30: Artist Satta Hashem will give a lecture and a guided tour of Sabri’s work
3rd July, 18.00 – 20.00: Symposium – Mahmoud Sabri and art in Iraq. Includes a panel discussion and documentary films
The exhibition is open 25th June – 6th July, 2013
Mon -Saturday: 11:00 – 19:00
Sunday 30th Jun: 12:00 – 18:00
Saturday 6th Jul: 11:00 – 17:00
La Galleria Pall Mall
30, Royal Opera Arcade
London SW1Y4UY
Mahmoud Sabri, extract from ‘Watani’ (My Country), 1960’s
Mahmoud Sabri, ‘Mother’
Mahmoud Sabri, Hydrogyn Atom (1990’s)
Mahmoud Sabri, Air- 2
Mahmoud Sabri, Water, Salt and Vinegar
More is coming after I visited the exhibition myself. See for more information: http://www.lagalleria.org/section697199.html
More on Mahmoud Sabri: www.quantumrealism.co.uk
Update (2-7-2013): An impression of the exhibition (more details will follow later)
Mahumoud Sabri, The Hero, oil on canvas, 1963
photos by Floris Schreve
leave a comment