Kort historisch overzicht Irak
Kort historisch overzicht Irak
(geschreven als ‘steuntje’/handout bij mijn lezing van 19 mei jl, zie hier, begeleidend artikel hier)
1920- Val van het Osmaanse Rijk en stichting van de Staat Irak. Irak wordt een monarchie onder Brits mandaat. Faisal I, zoon van de Sharif van Mekka (ook bekend uit Lawrence of Arabia) wordt de eerste koning van Irak
1932- Formele onafhankelijkheid. Irak blijft echter door allerlei afgedwongen verdragen aan de Britse belangen gebonden
1941- Met behulp van Nazi Duitsland pleegt de nationalistische generaal Rashid Ali al-Khailani een coup. Datzelfde jaar wordt het Rashid Ali regime door de Britten weer verdreven. Deze coup zou de een belangrijke inspiratiebron zijn voor de oprichting van de Ba’thpartij in Syrië, door de Christen Michel Aflaq
1958- Een staatsgreep van het leger maakt een einde aan de monarchie en de Britse invloed. Onder leiding van generaal Abdul Karim Qasim wordt de eerste republiek gesticht. Irak wordt een militaire dictatuur, die sterk door de Sovjet Unie wordt gesteund
1959- Mislukte moordaanslag op president Qasim door de Ba’thpartij. Een van de plegers is de jonge activist Saddam Hoessein. Hij vlucht daarna naar Egypte, maar heeft met deze daad naam gemaakt in de Ba’thpartij en in militante nationalistische kring
1963- Staatsgreep van de Ba’thpartij, met vrijwel zekere steun van het westen (Amerika, zie bijv. dit artikel uit de New York Times). Het op de Sovjet Unie leunende bewind komt ten val en generaal Qasim wordt geëxecuteerd. De Ba’thi’s beginnen een niets ontziende terreurcampagne, waarin Saddam Hoessein een belangrijke rol speelt. In hetzelfde jaar grijpt het leger in en wordt de Ba’thpartij weer uit de regering gezet. Generaal Abdul Rahman Arif wordt president. In 1966 komt hij om het leven bij een ongeluk en hij wordt opgevolgd door zijn broer Abd as-Salam Arif
1967-Nederlaag tegen Israël en een opleving van radicale nationalistische krachten in de Arabische wereld
1968- Tweede staatsgreep van de Ba’thpartij. Generaal Ahmed Hasan al-Bakr wordt president. Saddam Hoessein is in het begin zijn naaste medewerker en krijgt na verloop van tijd de formele functie van al-Bakrs plaatsvervanger.
1979- Saddam Hoessein schuift al-Bakr aan de kant en wordt president van Irak. In een serie partijcongressen en showprocessen zuivert hij de Ba’thpartij van alle mogelijke concurrenten.
1980-1988- Oorlog met Iran. Irak valt Iran binnen, om de controle over de monding van de Eufraat en de Tigris in de Perzische golf veilig te stellen. In 1988 eindigt de oorlog in een patstelling, zonder dat een van de partijen iets heeft bereikt.
1988-jaar van de Anfal-campagnes tegen de Koerden. Naast gifgasaanvallen op een aantal Koerdische steden en dorpen, waarvan die op Halabja het meest berucht is geworden, poogt het Iraakse regime het Koerdische platteland te zuiveren middels massadeportaties en executies. 180.000 Koerden komen om het leven.
1990- Irak valt Koeweit binnen. In 1991 worden de Iraakse troepen door een coalitie onder leiding van Amerika weer uit Koeweit verdreven. Het Iraakse volk, zowel in het zuiden als in het noorden komt massaal in opstand tegen het Ba’thregime, maar wordt door Amerika in de steek gelaten. Meer dan 100.000 Iraki’s komen om.
1991-2003 jaren van het embargo. Het regime blijft zitten en het Iraakse volk lijdt bittere armoede
2003- Invasie van Amerika en bondgenoten onder het voorwendsel van mogelijk aanwezige massavernietigingswapens. Het Ba’thregime en Saddam Hoessein komen ten val.
Floris Schreve
Voor de uitgebreide versie (met uitvoerige literatuurlijst, weblinks en andere bronnen), zie: https://fhs1973.wordpress.com/2008/07/15/historisch-overzicht-irak/. Hieronder viif tekeningen van de in Nederland wonende Iraakse cartoonist Kifah al-Reefi (uit de periode 2003-2005) die denk ik geen enkele toelichting behoeven. De beelden spreken voor zich.
Hier een documentaire van History Channel, waarin 4500 jaar geschiedenis van Mesopotamië/Irak wordt samengevat in anderhalf uur:
Floris Schreve
Mijn hersenspinsels en gedachtekronkels 
leave a comment